106 Menkul Kıymet Yatırımları
Özet
Online Yatırım kavramı ve online yatırımların avantaj
ve dezavantajlarını ifade edebilmek
Online yatırım, en genel tanımıyla, sermaye piyasası
araçlarına, internet, telefon ve bankamatik gibi elekt-
ronik iletişim araçlarının kullanılarak yatırım yapıl-
masını ifade etmektedir. Bununla birlikte söz konusu
iletişim araçlarının bugünkü kullanımları da dikkate
alındığında online yatırımı kısaca sermaye piyasası
işlemlerinin internet üzerinden yapılması şeklinde
ifade etmek daha doğru olacaktır. Online yatırımlar
yatırımcılara sağladığı önemli avantajlar nedeniyle
rağbet görmekte ve her geçen gün yatırımcılar tara-
fından gerçekleştirilen online işlemlerin payı artış
göstermektedir. Bununla birlikte online yatırımların
özellikle elektronik ortamlardan kaynaklanan (bil-
gisayar, bilgisayar sistemleri ve ya ağlarına bağımlı
olunması gibi) bazı dezavantajları da mevcuttur. Bu
bağlamda online yatırımların yatırımcılara maliyet ve
zaman tasarrufu sağlaması, birçok rapor ve veriden
online olarak yararlanma imkanı tanıması, kontro-
lün yatırımcının elinde olmasına imkan vermesi gibi
avantajları söz konusuyken, yatırımcıları aşırı özgü-
venle hareket ederek riskli yatırım araçlarına yönel-
meye teşvik etmesi ve teknolojik altyapıda oluşabi-
lecek aksaklıklar gibi bir takım dezavantajları da söz
konusudur.Online yatırımların gelişimini açıklayabilmek
Online sermaye piyasası işlemlerinin ilk uygulamaları
1990’lı yılların başlarına dayanmaktadır. Bu anlam-
da online yatırım işlemlerinin öncülüğünü Amerika
Birleşik Devletleri (ABD)’nde faaliyet gösteren aracı
kurumlar yapmıştır. Menkul kıymet işlemleri için
elektronik altyapının oluşturulduğu ilk borsa ise Nas-
daq tezgahüstü hisse senedi piyasasıdır. Daha sonra
ise Londra, Tokyo ve Frankfurt gibi dünyadaki diğer
birçok borsa da online yatırımlar için gerekli elektro-
nik altyapıyı oluşturmuşlardır. Online yatırım işlem-
lerinin ilk uygulamalarını büyük ölçüde telefon vası-
tasıyla yapılan işlemler oluşturmaktadır. Daha sonra
özellikle 1990’lı yılların son dönemlerinden itibaren
internet kullanımının dünya genelinde yaygınlaşması
ve internet teknolojilerinin hızla gelişmesiyle birlikte
online işlemlerde telefonun ağırlığı giderek azalarak
yerini internet ve cep telefonu gibi teknolojilere bı-
rakmıştır. Online yatırım işlemelerindeki asıl atılım
da bundan sonra gerçekleşmeye başlamıştır.Piyasa ortalamaları, endeksler ve emir türlerini
tanımlayabilmek
Piyasa ortalamaları ve endeksler hisse senedi fiyatla-
rının zaman içerisinde sergilediği genel davranışların
ölçülmesi amacıyla kullanılan göstergelerdir. Ortala-
malar ve endeksler borsa ve borsa dışı bağımsız ku-
rum ve kuruluşlar tarafından hesaplanabilmektedir.
Bu anlamda hem ulusal hem de ulusal bazda yatırım-
cıların faydalanabileceği birçok ortalama ve endeks
söz konusudur. Dow Jones Ortalamaları, Nikkei-Dow
Jones Ortalaması (NDJA), Standard and Poor’s En-
deksleri, NYSE, AMEX ve Nasdaq Endeksleri ve Va-
lue Line Endeksleri uluslararası bazda önemli piyasa
ortalamaları ve endekslerinden bazılarıdır. BIST-30,
BIST-50 ve BIST-100 gibi endeksler ise ulusal bazda
hesaplanan ve kullanılan önemli endekslerdendir.Online yatırım platformları ve araçlarını açıklaya-
bilmek
Finansal anlamda online yatırım platformu, yatı-
rımcıların hisse senedi, tahvil, döviz ve türev araçlar
gibi finansal ürünlere ilişkin emirlerini bir iletişim
ağı üzerinden aracı kurumlara iletebildikleri bir bil-
gisayar yazılım programını ifade etmektedir. Online
sermaye piyasası işlemleri online aracı kurumlar ta-
rafından sağlanan online yatırım veya online işlem
platformları aracılığıyla gerçekleşmektedir. Online
yatırım platformları, opsiyon sözleşmeleri, yatırım
fonları ve hisse senetleri gibi menkul kıymetlerin
yatırımcılar tarafından alınıp satılmasında bir işlem
merkezi görevini üstlenmektedir. Online yatırım plat-
formları, yatırımcılar açısından menkul kıymet alım
satım işlemlerinin başarılı veya karlı bir şekilde ger-
çekleştirilebilmesi için gerekli araştırma araçlarını da
ihtiva etmektedir. Online hesap makinesi ve not def-
teri, inceleme araçları (Screening), hisse senedi fiyat-
ları ve portföy izleme araçları ile grafikler bu anlamda
en çok kullanılan araçların başında gelmektedir.1 342