118 Menkul Kıymet Yatırımları
ihtiyacı bulunan müşterisine satmasını ifade eder. Bu bağlamda maliyet + kâr olarak ta-
sarlanan murabaha yöntemi, faizsiz bir satış türü olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle
yöntem, faizsiz finansman sisteminde üretimin desteklenmesi bağlamında ham madde,
yarı mamul, teçhizat gibi temel ihtiyaçların banka tarafından karşılanmasını ve talepte
bulunan ihtiyaç sahibine vadeli olarak satılmasını ifade eder.
Murabaha yöntemi ile sermaye sahibi, faiz yerine alım ve satım dolayısıyla kâr elde
ederken müşteri ise ihtiyacını taksitli ödemeler ile giderebilmektedir. Bu nedenle mura-
baha gerek belirtilen yapısı gerekse sisteme fon sunan tasarruf sahiplerinin kısa vadeli
beklentileri nedeniyle ticaretin finansmanı konusunda en sık kullanılan yöntemlerden
biridir. Murabaha genellikle üretimin desteklenmesi konusunda sanayi kuruluşlarının
ham madde, yarı mamul ve mal ihtiyacının sağlanması ile dış ticaretin finansmanında
kullanılmaktadır.
Yöntemde malın müşteriye satışı peşin ya da vadeli taksitler halinde gerçekleşebilir.
Bununla birlikte anlaşmanın sadece vadeli satışı içermesi, diğer bir ifadeyle mal teslimi
yapılırken ödemenin ertelenmesi “Bey-i Müeccel” olarak adlandırılır. Bu bağlamda her
murabaha işleminde bey-i müeccel yer alırken, her bey-i müeccel işleminde murabaha
bulunmamaktadır.
Faizsiz finansman sisteminde murabaha yöntemi belirli aşamalardan oluşmaktadır. İlk
adımda yeterli nakde sahip olmayan ancak belirli bir mala ihtiyacı bulunan müşteri, söz
konusu malın banka tarafından satın alınmasını ister. İlerleyen aşamada banka, müşteri ta-
lebi doğrultusunda belirlenen bir malı satıcıdan belirli bir fiyattan satın alır. Aynı zamanda
bu durumda müşterinin söz konusu malı bankadan alma vaadi de bulunmaktadır. Malın
alınmasının ardından ilerleyen aşamada banka, maliyet fiyatının üzerine karşılıklı anlaşılan
oranda kâr ekleyerek söz konusu malı müşteriye satar. Bu durumda müşteri, malın bedelini
belirlenen şekilde bankaya ödemekle yükümlüdür. Yöntemde satıcıdan alınan malın mülki-
yeti önce bankaya, bankaya ödemelerin yapılmasının ardından ise müşteriye geçmektedir.
Murabaha yöntemi temel olarak belirli bir malın satın alınması ve ardından tekrar
satılmasını içeren bir süreci ifade eder. Ancak yöntemde baz alınan malın, mutlaka fa-
aliyet ile ilgisi olması gerekmektedir. Söz konusu malın fiziki olarak mevcut olması ve
ham madde, yarı mamul, mamul, makine, taşıt, arsa gibi faizsiz finansmana uygun olması
gerekir. Yöntemde; para, döviz, kredi ödemesi yanında dinen yasak olan ürünler kulla-
nılmaz. Murabahada işleme konu olan ve satın alınan malın fiyatı ile birlikte kâr marjı ve
satış fiyatının açıkça ortaya konması gerekmektedir. Ayrıca söz konusu unsurların banka
ve müşteri tarafından karşılıklı olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Tanımlanmayan fi-
yatlara sahip ve belirsizlik içeren murabaha işlemi gerçekleşmez. Uygulanan kâr oranını
etkileyen faktörler ise şu şekildedir;
• İşlem miktarı ve vadesi
• Müşterinin pazarlık gücü
• Müşterinin finansal riski
• Bankanın likiditesi
• Enflasyon ,nominal faiz vb .makroekonomik göstergelerİcara
Leasing kavramının karşılığı olan icara yöntemi, temel olarak kiraya verme olarak ifade
edilmektedir. İcara, faizsiz finansmanda genellikle sanayi işletmeleri tarafından sıklıkla
kullanılmaktadır ve murabahadan sonra katılım bankalarının en önemli fon sağlama yön-
temlerinden biridir. Söz konusu yöntemde banka, orta ve uzun vadede müşterisine fon
kullandırmaktadır. Ayrıca esnek finansman, enflasyona karşı korunma, vergi, verimlilik
vb. konularda avantaj sağlamaktadır.Kârlı satış anlamına gelen
murabaha, sermaye sahibinin
(bankanın) belirli bir malı satın
alması ve üzerine belirli bir kâr
ekleyerek yeterli nakde sahip
olmayan ve gerekli finansmanı
temin edemeyen ancak
faaliyetlerinin devamlılığı için söz
konusu mal ve hizmete ihtiyacı
bulunan müşterisine satmasını
ifade eder.
Genellikle sanayi işletmeleri
tarafından sıklıkla kullanılan icara,
temel olarak kiraya verme olarak
ifade edilmektedir.