120 Menkul Kıymet Yatırımları
Peşin ödemeli satış olarak ifade edilen ve genellikle bir yıl vadeli olan bu işlem ile sa-
tıcıya, faize gerek kalmadan malın üretilebilmesi için finansman olanağı sağlanmaktadır.
Yöntem özellikle tarım ve inşaat alanlarında sıklıkla kullanılmaktadır. Bununla birlikte
işleme konu olan mala ilişkin miktar, kalite, teslim yeri ve tarihi gibi özelliklerinin sözleş-
mede açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Diğer yandan altın, gümüş vb. finansal varlıklar
selem satış sözleşmesinde kullanılmazlar.
Selem satışa benzerlik gösteren istisna yöntemi, konusu bir malın imal ettirilmesi olan
ve alıcı ile satıcı arasında düzenlenen bir sözleşmeyi ifade eder. Üretim yapmak anlamına
gelen yöntemde satıcı, belirlenen bir malı alıcının talebine bağlı olarak üretmeyi ve ileri
bir dönemde teslim etmeyi taahhüt etmektedir. Yöntemin selemden temel farkı, ödeme
ve teslim dönemleri konusunda zorunluluk bulunmamasıdır. Diğer bir ifadeyle istisnada
satıcı işleme konu olan malı parçalar dâhilinde teslim edebileceği gibi alıcı da ödemeleri
taksitle gerçekleştirebilir. Yöntem genellikle hem yol, köprü vb. yapımı ve temini uzun sü-
reli olan altyapı yatırımlarında hem de uzun vadeli finansman gerektiren işler için kulla-
nılmaktadır. Bu nedenle sözleşmeye konu olan işin ya da malın bedeli peşin ödenebileceği
gibi hak edişlere veya teslim tarihine bağlı olarak da ödenebilir.Selem satış ve istisnanın temel farkı ,ödeme ve teslim dönemleri konusunda zorunluluk bu-
lunmamasıdır .İstisnada satıcı işleme konu olan malı parçalar dahilinde teslim edebileceği
gibi alıcı da ödemeleri taksitle gerçekleştirebilir.Cuala, belirlenen bir işin yapılması karşılığında alıcının belirli bir ücret vermeyi be-
yan ettiği bir sözleşmedir. Cuala istisna benzeri bir yöntem olmakla birlikte, aralarındaki
temel fark işlemin konusudur. Genellikle istisna işleminin konusu fiziki mal, cuala işlemi-
nin ise hizmettir. Cualada satıcı, alıcının ileri bir dönemde sunacağı hizmete ilişkin bedeli
şimdiden belirlemektedir.Teverruk
Likidite ihtiyacını karşılamak üzere bir malın satıcıdan vadeli olarak alınması ve bu satı-
cıdan başka bir alıcıya peşin olarak satılmasını ifade etmektedir .Te v e r r u k yöntemi ,nakit
ve ödeme güçlüğü çeken müşterilerin borçlarını yeniden yapılandırmak üzere de kullanıl-
maktadır .Uygulamada ise genellikle birden fazla bankanın altın ,gümüş vb .emtialar üze-
rine sözleşme yapması şeklinde gerçekleşmektedir .Bu nedenle teverruk işlemlerin önemli
bir kısmı uluslararası emtia piyasalarında yapılmaktadır.
Yönteme ilişkin sürecin ilk aşamasında bir katılım bankası faizli ya da faizsiz çalışan
bir bankaya kendi nam ve hesabına mal satın almasını talep eder. İlerleyen aşamada ikinci
banka, belirlenen malı uluslararası emtia piyasasından müşterisi olan katılım bankası adı-
na ve hesabına satın alır. Bir sonraki aşamada malı vekâleten satın alan ikinci banka, söz
konusu malı belirli bir kâr payının eklenmesi ile müşterisi olan katılım bankasından satın
almayı talep eder. Bu durumda malı katılım bankasından mülkiyetine alan ikinci banka,
söz konusu malı satabileceği gibi opsiyonel olarak kendi hesabında da tutabilir.Müzaraa
Tarımsal faaliyetin finanse edilmesi amacıyla taraflardan birinin arazisini, diğerinin ise
emeğini ortaya koyduğu bir ziraat ortalığı işlemidir. Faizsiz sistemde müzaraa işlemi,
bankanın sermaye olarak araziyi, diğer tarafın ise iş gücünü ortaya koymasını ifade eder.
Bu bağlamda yöntem, mudaraba işlemine benzerlik göstermektedir. Müzaraa sonucunda
elde edilen ürün ve bağlı olarak kâr, işlemin tarafları arasında önceden anlaşılan oran
üzerinden paylaşılmaktadır. Bununla birlikte banka, işleme konu olan araziyi müşterisine
kiralayarak da verebilir. Bu durumda banka, işlem sonucu ürün ya da kârdan pay almak
yerine diğer taraftan kira bedeli isteyebilir.İstisna yöntemi, konusu bir malın
imal ettirilmesi olan ve alıcı ile
satıcı arasında düzenlenen bir
sözleşmeyi ifade eder.
Cuala, belirlenen bir işin yapılması
karşılığında alıcının belirli bir
ücret vermeyi beyan ettiği bir
sözleşmedir.
Teverruk yöntemi, likidite
ihtiyacını karşılamak üzere bir
malın satıcıdan vadeli olarak
alınması ve bu satıcıdan başka bir
alıcıya peşin olarak satılmasını
ifade etmektedir.
Tarımsal faaliyetin finanse
edilmesi amacıyla taraflardan
birinin arazisini, diğerinin ise
emeğini ortaya koyduğu bir ziraat
ortalığı işlemidir.