122 Menkul Kıymet Yatırımları
ca tekafül işleminde faiz ve belirsizlik bulunmamaktadır. Hâlbuki geleneksel sigortada ris-
kin meydana gelmesi durumunda kimin zarar edeceği belirsizdir. Bununla birlikte tekafül
işleminde belirli dönemlerde bağış olarak ödenen primler fona aktarılmakta ve gecikme
faizi bulunmamaktadır. Katılımcının açığı olması durumunda ise faizsiz borç sağlanabilir.
Geleneksel sigorta sisteminde ise temel amaç kârlılıktır ve gönüllülük ilkesi yoktur. Aynı
zamanda gecikme durumunda faiz işletilir. Tekafülde fonda biriken varlıklar, şeriat pren-
siplerine bağlı olarak yatırım araçlarına yönlendirilir ve olası kâr katılımcılar arasında
paylaşılmaktadır. Ancak geleneksel sigorta yapısında yasal düzenlemeler dışında bir kısıt
bulunmamaktadır ve kâr hissedarlar arasında paylaştırılır.Tekafül ve geleneksel sigorta sistemi arasında ne tür farklılıklar bulunmaktadır?Tekafül, katılımcıların genel risklere karşı yaptırdıkları bir sigortadır. Genel olarak
sigortanın konusu deprem, yangın, sel, nakliyat, iş kazası vb. olabilir. Diğer bir ifadeyle
katılımcıların karşılaşabilecekleri sınırsız risklere göre düzenlenmiş birçok tekafül çeşidi
bulunmaktadır. Örneğin aile tekafülü, 10 – 30 yıl gibi oldukça uzun bir dönemi kapsayan
bir hayat sigortası niteliğindedir. Bununla birlikte geleneksel sigorta sisteminde reasürans
şirketleri, sigorta edilmiş bir riskin tekrar sigortalanmasını sağlamaktadır. Aynı durum
tekafül için de geçerlidir. Tekafül şirketleri, zararların karşılanamaması olasılığına bağlı
olarak başka tekafül şirketleri tarafından tekrar sigorta ettirilebilir. Retekafül olarak ad-
landırılan bu uygulamada, riskin dağıtılması esasına göre tekafül ile toplanan riskler daha
büyük tekafül şirketler tarafından sigortalanmaktadır. Bu bağlamda retekafül, geleneksel
sigorta sisteminde yer alan reasüransa benzemektedir.Tekafül Modelleri
Geniş bir uygulama alanı bulan İslami sigortada, tekafül esasına dayanan ve “mudaraba”,
“vekâlet” ve “hibrit” model olarak adlandırılan üç farklı model bulunmaktadır.Mudaraba Modeli
Kâr paylaşımı olarak da adlandırılan mudaraba modelinde tekafül işletmesi temel olarak
girişimci gibi hareket etmektedir. Modelde tekafül işletmesi katılımcılardan düzenli ola-
rak katkı payları alarak toplanan katkı paylarını fona aktarmaktadır. Bununla birlikte fon-
da giderlerin ve zararların tazmin edilmesinin ardından artan tutar, İslami esaslara bağlı
olarak kâr amaçlı olarak değerlendirilmektedir. Kâr, tekafül işletmesi ve katılımcılar ara-
sında önceden belirlenen bir orana bağlı olarak paylaşılmaktadır. Kâr paydalı bu tekafül
modelinde, tekafül işletmesi ve katılımcılar arasında mudarebe anlaşması bulunmaktadır.Vekâlet Modeli
Vekâlet çalışma modelinde tekafül işletmesi ve katılımcılar iki ayrı tarafı oluşturmaktadır.
Tekafül işletmesi; katılım paylarının toplanması, gerçekleşen risklere bağlı ödemelerin
gerçekleştirilmesi, yönetim vb. faaliyetlerin karşılanması amacıyla katılımcılardan belirli
bir ücret almaktadır. Diğer bir ifadeyle tekafül işletmeleri tarafından sıklıkla kullanılan
bu çalışma modelinde, sağlanan söz konusu hizmetler karşılığında katılımcılardan belirli
dönemlerde önceden anlaşılan bir vekâleti ücreti alınmaktadır. Bununla birlikte vekâlet
modelinde tekafül işletmesi, süreç sonunda elde edilen kârdan pay almamaktadır. Olası
kârın tamamı yine katılımcılara ödenmektedir.2
Retekafül, riskin dağıtılması
esasına göre tekafül ile
toplanan risklerin daha büyük
tekafül şirketleri tarafından
sigortalanmasını ifade etmektedir.