124 Menkul Kıymet Yatırımları
cunu temsil etmektedir. Ayrıca sukuk sertifikalarında dayanak varlığa ilişkin belirli şartlar
bulunmaktadır. Faiz ve aynı zamanda aşırı belirsizlik içeren işlemler yasaktır. Bununla
birlikte sukuk, dayanak varlık üzerinden mülkiyet hakkını temsil etmektedir. Diğer bir
ifadeyle sukuk sahipleri yatırım oranına bağlı olarak hak sahibidirler. Hâlbuki geleneksel
borçlanma araçlarında sahiplik durumu söz konusu değildir. Söz konusu araçlar yalnızca
borç ve alacak ilişkisini temsil ederler.
Sukuk getirisi dayanak varlığa ya da projeye bağlı olarak zaman içerisinde azalabi-
lir ya da artabilir. Çünkü sukuk temel olarak yatırımın bütün risklerini taşımaktadır. Bu
nedenle de getiri garantisi bulunmamaktadır. Tahvil ve bono gibi geleneksel borçlanma
araçlarında ise faize bağlı olarak sabit ya da değişken bir getiri söz konusudur. Hem su-
kukun hem de geleneksel borçlanma araçlarının fiyatlanması derecelendirme notları ile
ilişkilidir. Bununla birlikte sukuk fiyatlamasında dayanak varlık ya da projeye önem arz
etmektedir. Diğer yandan sukuk sahipleri yatırım düzeylerine ve dayanak varlığa bağlı
olarak tanımlanmış belirli bir sorumluluğa sahiptirler. Ancak tahvil/bono sahipleri, or-
taklık ilişkisi söz konusu olmadığı için borçlanma aracını ihraç eden kurumun finansal
yapısından sorumlu değildir.Sukuk sertifikaları ve geleneksel borçlanma araçları arasındaki farklılıklar nelerdir?Kullanım Alanlarına Göre Sukuk Türleri
Diğer İslami finansman türlerinde olduğu gibi, sukukta da gerçek bir ticari veya yatırım
ilişkisi baz alınmaktadır. Bu bağlamda sukuk, kullanım alanı esasına göre proje, varlık ya
da bilanço endeksli olarak hazırlanabilmektedir.Proje Endeksli Sukuk
Bu kategoride önceden yapılması belirlenmiş bir projenin finansmanı amacıyla sukuk
ihraç edilmektedir. Diğer bir ifadeyle bu tür sukuk ihracıyla toplanan fonlar, yapılması
planlanan projenin finansmanına aktarılmaktadır. Ayrıca proje endeksli sukukta, proje-
nin gerçekleştirilebilmesi amacıyla özel amaçlı bir şirket oluşturulmakta ve sukuk ihracı
bu şirket tarafından yapılmaktadır. Projenin sahibi ise sukuk sertifikasını elinde bulundu-
ran yatırımcılardır ve belirlenen projeye bağlı olarak gelir elde ederler. Bu sukuk türüne,
Katar’da sağlık merkezi inşaatı finansmanı için ihraç edilen Katar Global Sukuku örnek
gösterilebilir.Varlık Endeksli Sukuk
İşletmeler ,varlıklardan elde edecekleri kazanç haklarının yatırımcılara satılması yoluyla
da sukuk ihraç edilebilirler .Va r l ı k endeksli sukuklarda ,varlıklara ait kazanç hakkının ya-
tırımcılara transfer edilmesi yoluyla fon sağlanmaktadır .Bununla birlikte sukuk sahipleri,
işleme konu olan dayanak varlığın sahiplik hakkını ve gelirini elinde bulundurmaktadır .Bu
sukuk türüne ,Malezya ve Bahreyn’de ihraç edilen icara sukukları örnek olarak verilebilir.Bilanço Endeksli Sukuk
Sukuk, bilançoya dayalı olarak da ihraç edilebilmektedir. Bilanço bazlı sukuklarda temel
amaç, birden fazla projenin finansmanı sağlanmaktadır. Banka, müşterilerinin farklı pro-
jelerine fon sağlayabilmek için sukuk ihraç edebilir ve finansmanı da uluslararası sermaye
piyasalarından temin edebilir. Üye ülkelerin farklı projelerini finanse etmek üzere İslam
Kalkınma Bankası tarafından ihraç edilen sukuklar, söz konusu sukuk türüne örnek ola-
rak verilebilir.3
Proje endeksli sukukta önceden
yapılması belirlenmiş bir projenin
finansmanı amacıyla sukuk ihraç
edilmektedir.
Varlık endeksli sukuklarda,
varlıklara ait kazanç hakkının
yatırımcılara transfer edilmesi
yoluyla fon sağlanmaktadır.
Bilanço bazlı sukukta temel amaç,
birden fazla projenin finansmanı
sağlanmaktadır.