5_AOF Menkul Kıymet Yatırımları

132 Menkul Kıymet Yatırımları

Özet

İslami finansman yöntemlerini açıklayabilmek;

İslami finansmanda genellikle mudaraba, muşaraka,

murabaha, icara, selem satış, istisna, teverruk, müza-

raa ve karz-ı hasen vb. yöntemler kullanılmaktadır.

Mudaraba temel olarak emek ve sermayenin bir araya

gelmesi ile kâr ortaklığını ifade etmektedir. Ortaklık

kurulması olarak ifade edilen muşaraka; iştirak etme,

bir işletmenin sermayesine katılarak ortak olunması

anlamına gelmektedir. Kârlı satış anlamına gelen mu-

rabaha ise sermaye sahibinin (bankanın) belirli bir

malı satın alması ve üzerine belirli bir kâr ekleyerek,

yeterli nakde sahip olmayan ve gerekli finansmanı te-

min edemeyen ancak faaliyetlerinin devamlılığı için

söz konusu mal ve hizmete ihtiyacı bulunan müşte-

risine satmasını ifade etmektedir. Leasing kavramı-

nın karşılığı olan icara yöntemi, temel olarak kiraya

verme olarak tanımlanmaktadır. Selem satış yöntemi,

ileri bir dönemde teslim edilecek belirli bir malın üc-

retinin peşin olarak ödenmesidir. İstisna yöntemi ise

konusu bir malın imal ettirilmesi olan ve alıcı ile satı-

cı arasında düzenlenen bir sözleşmeyi ifade eder. Te-

verruk, likidite ihtiyacını karşılamak üzere bir malın

satıcıdan vadeli olarak alınması ve bu satıcıdan başka

bir alıcıya peşin olarak satılmasıdır. Müzaara, tarımsal

faaliyettin finanse edilmesi amacıyla taraflardan biri-

nin arazisini, diğerinin ise emeğini ortaya koyduğu

bir ziraat ortalığı işlemidir. Karz-ı hasen ise ihtiyaç

sahibi kişi ya da kurumlara verilen faizsiz borç olarak

tanımlanmaktadır.

Tekafülü tanımlayabilmek;

Teorik olarak dayanışma ya da ortak sorumluluk ola-

rak tanımlanan tekafül, en basit haliyle İslami sigor-

ta ya da faizsiz sigorta olarak ifade edilmektedir. Bu

sigortacılık türünde bir şahsın hayatına ya da değer-

li bir varlığına ilişkin risk, yardımlaşma ve gönüllük

esasına göre bir grup insan tarafından karşılıklı olarak

garanti altına alınmaktadır. Diğer bir ifadeyle tekafül;

farklı şahısların bir araya gelerek içlerinde yer alan bir

şahsın maruz kaldığı zararın, yardımlaşma ile tazmin

edilmesidir. Bu nedenle yöntem, müşterek risk payla-

şımına bağlı olarak kooperatif sigortacılık olarak da

değerlendirilebilir.

İslami hisse senedi piyasalarını açıklayabilmek;

İslami hisse senedi piyasaları geleneksel hisse senedi

piyasalarının İslami kanun ve kurallar çerçevesinde

filtrelenmiş olduğu ve İslam hukuku açısından izinli

olan enstrümanların işlem gördüğü piyasalardır. İs-

lami hisse senedi piyasaları son çeyrek asırda birçok

ülke ekonomisinde önemli rol oynamaya başlamıştır.

İslami hisse senedi endeksleri ise İslami hukukuna

uygun olarak faize dayalı finans, tütün mamulleri, ku-

mar, şans oyunu, alkollü içecek vb. alanlarda faaliyeti

olmayan şirketler baz alınarak oluşturulan endeksler

olarak tanımlanabilir. Bu endekste yer alan şirketler

İslam hukuku tarafından belirlenen gereklilikleri sağ-

lamak zorundadır. Günümüzde pek çok global piya-

sada ve ülke borsalarında İslami hisse senetlerinden

oluşturulan endeksler bulunmaktadır. Bu endeksler-

den en  bilineni    Dow Jones   İslami  Piyasa  Endeksi’dir.    

Sukuk türlerini sıralayabilmek;

Diğer İslami finansman türlerinde olduğu gibi, su-

kukta da gerçek bir ticari veya yatırım ilişkisi baz

alınmaktadır. Bu bağlamda sukuk, kullanım alanı

esasına göre proje, varlık ya da bilanço endeksli ola-

rak hazırlanabilmektedir. Aynı zamanda sukuk birçok

farklı kritere bağlı olarak sınıflandırılmaktadır. Sukuk

dayalı olduğu finansman modellerine göre ise ortak-

lık esasına, mal satım esasına ve menfaat esasına göre

alt başlıklara ayrılmaktadır. Ortaklık esasına dayalı

sukuk türleri, mudaraba ve muşaraka ortaklıkları yo-

luyla oluşan varlıklara dayalı ihraç edilen sukuklardır.

Mal satım esasına dayalı sukuklar murabaha, selem

ve istisna sukuklarını ifade etmektedir. İcara sukuk

ise menfaat esasına dayalı sukuk türü içerisinde yer

almaktadır.

İslami finans çerçevesinde türev ürünleri değerlendire-

bilmek;

Türev ürünler bir varlığın ya da değerin gelecekte

belirli bir fiyattan alım veya satımı üzerine yapılan

finansal sözleşmedir. İslami finans alanında ortaya

çıkan risk yönetim ihtiyacı, İslami türev ürünlerin

geliştirilmesine ve İslami finans endüstrisinde kulla-

nılmaya başlanmasına neden olmuştur. İslami açıdan

1

2

3

4

5