- Ünite - Yatırım Fonu Katılma Belgesi Yatırımları 161
Özet
Menkul kıymet yatırım fonunu tanımlayabilmek
Tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında
toplanan para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahiple-
ri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre SPK tara-
fından belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföy
veya portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim
şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel
kişiliği bulunmayan mal varlığına yatırım fonu adı ve-
rilir. Yatırım fonları halktan topladıkları paralar kar-
şılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araç-
larından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri
yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu port-
föyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak
fon portföyüne ortak olurlar.
Yatırım fonu katılma belgesi yatırımları sürecini değer-
lendirebilmek
Yatırım fonu katılımcılarının fon portföyüne ortak ol-
maları nedeniyle edindikleri belgeye katılma payı denir
ve yatırım fonu katılma payı değeri fonun toplam de-
ğerinin katılma paylarının sayısına bölünmesi suretiyle
hesaplanır. Yatırım fonlarına hakim olan 5 temel ilke
vardır. Bu ilkeler riskin dağıtılması ilkesi, profesyonel
yönetim ilkesi, menkul kıymet portföyü işletme ilke-
si, inançlı mülkiyet ilkesi ve mal varlığının korunması
ilkesidir. Yatırım fonlarının bir çok avantajları vardır.
Örneğin yatırım fonlarında tasarrufçunun ortaya koy-
duğu sermayesi yani tasarrufu, profesyonel ve güvenilir
yöneticiler tarafından yönetilmektedir. Yatırım fonu
portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin sabit ge-
tirili, dövize endeksli ve ortaklık payı gibi araçlarla çe-
şitlenmesi nedeniyle riskin en aza indirilmesi mümkün
olabilecektir. Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kont-
rolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince
yapılacağından vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve
kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden korunabile-
cektir. Küçük tasarruflarla temin edilemeyecek kazanç
potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım yapılma-
sına olanak sağlayacaktır. Fon portföyündeki değer ar-
tışlarının portföy değerine günlük olarak yansıtılması
nedeniyle işlemiş gelir ile birlikte gerek ihtiyacı kadar
gerekse tamamını istendiği anda paraya çevirebile-
cektir. Portföye büyük tutarlı alım satımlar nedeniyle
zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır. Yatırım fonları
yatırımcılara üç farklı şekilde maliyet getirebilmekte-
dirler. Bunlardan birincisi alım satım nedeniyle yatı-
rımcılardan kesilen komisyonlardır, ikincisi fon kuru-
cusuna fonun yönetimi karşılığında ödenen yönetim
ücrettir. Yatırımcılar açısından katlanılması gereken
üçüncü ve son maliyet unsuru fonun işletilmesi sıra-
sında fon varlığından yapılan harcamalardır. Bu har-
camalar fon varlıklarından karşılandığı için birim pay
fiyatını ve fonun getirisini azaltmakta ve bu etkinin ya-
tırımcılar tarafından anlaşılması daha güç olmaktadır.
yatırım fonlarının yatırım yapabileceği araçlar SPK’nın
düzenlemeleri çerçevesinde belirlenmiştir. Yatırım
fonlarına yatırım kararı verirken risk düzeyi, geçmiş
performans, gider oranları ve diğer unsurlar önemle
incelenmelidir.
Yatırım fonu türlerini açıklayabilmek
Yatırım fonları ile ilgili farklı kriterlere göre çeşitli sı-
nıflandırmalara rastlamak mümkündür. Ancak, temel
olarak pay sayısının değişebilirliği, fonun portföy ya-
pısı ve kar payı dağıtım esasına göre bir sınıflandır-
ma yapılabilir. Pay sayısına göre yatırım fonları açık
uçlu fonlar ve kapalı uçlu fonlar olmak üzere iki farklı
sınıfa ayrılmaktadır. Portföy yapısına göre yatırım
fonları 12 gruba ayrılmaktadır. Bu fonlar borçlan-
ma araçları şemsiye fonu, pay senedi şemsiye fonu,
kıymetli madenler şemsiye fonu, fon sepeti şemsi-
ye fonu, para piyasası şemsiye fonu, katılım şemsiye
fonu, değişken şemsiye fon, serbest şemsiye fon, ga-
rantili şemsiye fon, koruma amaçlı şemsiye fon, pay
senedi yoğun fon ve karma şemsiye fondur. Kâr payı
dağıtımına göre yatırım fonları kâr dağıtan fonlar ve
kâr dağıtmayan fonlar olmak üzere iki temel sını-
fa ayrılmaktadır. Ülkemizde yatırım fonları 2000’li
yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. Ülkemizde-
ki piyasalarda alım satımı daha çok yapılan yatırım
fonları; emeklilik ve menkul kıymet fonlarıdır. 6362
sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırım fonlarına
ilişkin 52. ve 54. maddeleri uyarınca hazırlanan “Ya-
tırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği”nde yer alan
tanımlar doğrultusunda aracı kurumlar 2015 yılının
ikinci yarısında yönettikleri fonları portföy yönetim
şirketlerine devretmiştir. Ayrıca A ve B fon tipleri ay-
rımıda kaldırılmıştır. Türkiye’de 2015 yılında menkul
kıymet yatırım fonlarının büyüklüğü %8 artarak 39
milyar TL ye yükselmiştir. Bu artışta kamu ve özel
sektör borçlanma araçlarına yatırım yapan fonları
kapsayan borçlanma araçları fon büyüklüğündeki ar-
tış etkili olmuştır. Menkul kıymet yatırım fonlarının
portföy dağılımına bakıldığında kamu ve özel sektör
1
2
3
