- Ünite - Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımları 171
Yurt İçi Tahvil Piyasası
Ulusal para birimi cinsinden ihraç edilen ve ülke sınırları içerisinde değişimi yapılan tah-
viller yurt içi tahvil piyasasını oluşturur. Bu piyasalar yurt içi borçlanma araçları piyasası
olarak da bilinmektedir. Örneğin; Türkiye Cumhuriyeti’nde Borsa İstanbul bünyesinde
organize piyasa koşulları altında tahvil, hazine bonosu, finansman bonusu vb. borçlan-
ma araçları “Borsa İstanbul Borçlanma Araçları Piyasası’nda gerçekleşmektedir. Devlet ve
özel şirketler yerel para cinsinden bu piyasaya tahvil ihraç ederek daimi olmayan ancak
orta ve uzun vadeye sahip finansmana kavuşabilmektedirler. Bir devletin yurt içi tahvil
piyasasında tahvil ihraç etmesine hazineler aracılık ederler. Ancak bir devletin tahvil iş-
lemlerinde bulunmasının tek sebebi, bütçe finansmanı değildir. Devletler kendi yurtiçi
piyasalarında ikincil piyasa işlemi olarak tahvil alım-satımı yaparak direkt olarak piyasa-
daki para arzını etkilemekte, dolayısıyla faiz oranlarını ve nihai hedef olan fiyat istikrarını
sağlamayı yani planlanan enflasyon oranına ulaşmayı amaçlarlar. Devletler yurtiçi tahvil
alım-satım işlemlerini sermaye piyasasına katılma yoluyla yapmakta olup bu görevi dev-
letler adına merkez bankaları gerçekleştirir. Bu işlemlerin genel adı “açık piyasa işlemleri”
olup özel adları ise yapılan işlemin alım veya satım işlemi olmasına ve piyasadaki para
arzı fazlalığının / sıkışıklığının kalıcı olup olmamasına göre; Doğrudan Alım, Doğrudan
Satım, Repo ve Ters Repo olarak bilinmektedir.
Doğrudan Alım İşlemleri: Piyasada kalıcı bir likidite sıkışıklığı varsa Merkez Bankası
eksik olan likidite tutarınca borçlanma aracı satın alarak piyasaya likidite sağlar. Hazineye
kredi verilmesi anlamında değerlendirildiği için, çağdaş merkez bankacılığı ilkeleri Mer-
kez Bankalarının birincil piyasadan menkul kıymet almasına imkan vermemektedir. Doğ-
rudan alım işlemi sonucunda, piyasalar kalıcı olarak ekonominin ihtiyaç duyduğu likidi-
teye kavuşurken faizlerin enflasyon hedefi ile tutarlı düzeylerde kalması sağlanmış olur.
Doğrudan Satım İşlemleri: Piyasada kalıcı olarak likidite fazlası varsa Merkez Ban-
kası fazla olan likidite tutarınca borçlanma aracı satarak piyasadaki likidite fazlasını çeker.
Bu işlem sonucunda, bankalardaki fazla likidite kalıcı olarak azaltılmış, faizlerin enflasyon
hedefi ile tutarlı düzeylerde kalması sağlanmış olur.
Repo İşlemleri: Likidite sıkışıklığında piyasanın kısa vadede, geçici süre için fonlan-
masıdır. Merkez Bankası, repoya konu olan borçlanma araçlarını işlemin vadesinde geri
satmak üzere, belirli bir süre için satın alır, piyasaya likidite enjekte eder. İşlemin vadesin-
de ters işlem gerçekleşir.
Ters Repo İşlemleri: Piyasadaki likidite fazlalığının geçici süre için piyasadan çekil-
mesidir. Merkez Bankası, portföyündeki borçlanma araçlarını işlemin vadesinde geri al-
mak üzere, belirli bir süre için satarak piyasadaki likidite fazlalığını çeker. İşlemin vade-
sinde ters işlem gerçekleşir.
Bu işlemlerin başarıyla gerçekleştirilmesi ve nihai hedefine ulaşabilmesi bakımından
organize olmuş piyasa özelliklerine sahip, çok sayıda yerli ve yabancı yatırımcı tabanına
sahip, derinliği olan ve eşit koşullarda bilgi paylaşımında bulunan diğer bir ifadeyle etkin
piyasa özellikleri taşıyan piyasalara ihtiyaç duyulmakta olup yurtiçi tahvil piyasaları sahip
oldukları nitelikler ile bu yapıyı sunmada birincil konumdaki piyasalardır.
Yabancı Tahvil Piyasası
Yabancı bir piyasada satılmak üzere satışı yapılacak ülkenin para birimi cinsinden ihraç
edilen tahvillere yabancı tahvil denir. Yurtdışında yatırım yapan işletmeler genellikle dö-
viz cinsinden tahvil ihraç etme eğiliminde olurlar. Bunun birinci sebebi kur riskinden ko-