174 Menkul Kıymet Yatırımları
veya teknik analiz gibi yöntemlerle analiz ederlerse risklerin önceden farkına varma ve
portföylerinde değişiklik yapma imkanına kavuşabileceklerdir.
Bu açıdan fiyat ve işlem hacmi bilgisi yatırımcıların başvurabileceği bilgiler arasında-
dır. Örneğin; pay senedi fiyatlarındaki hareketin temel nedenlerinden biri, yeni bilginin
pi yasaya ulaşması sonucunda yatırımcıların beklenti lerinde meydana gelen değişimdir.
Bununla birlikte, yatırımcıların rasyonel olmamaları nedeniyle yeni haber lere aynı şekil-
de tepki vermemeleri ya da yatırımcılar bir an için rasyonel olsalar dahi başlangıçtaki
beklentilerinin farklı olması nedeniyle piyasada yeni bir bilginin ortaya çıkışı pay senedi
fiyatlarının her zaman değişeceği anlamına da gelmemektedir.
Örneğin; bir firma nın kâr payı ödemesinde artışa gideceğini açıklaması, yatırımcıların
bir bölümünün bu yeni bilgiyi firmanın gelecek dönemdeki performansının olumlu ola-
cağı şeklinde yorumlayarak, pay senedine olan taleplerini artırmalarına, dolayısıyla pay
senedi fiyatlarının yükselmesi ne neden olur. Öte yandan sadece sermaye kazancını dik-
kate alan yatırımcılar ise bu yeni bilgi karşısında portföylerindeki pay senetlerini satacak
ve bu durum pay senedi fiyatlarının düşmesine sebep olacaktır. Yatırımcılar başlangıçta
rasyonel olmadıklarında ise aynı bilgiyi edinme lerine rağmen sermaye piyasalarında uy-
gulayacakları işlemler aynı olmayacaktır. Sonuçta, her iki durumda da pay senedi fiyatları
piyasadaki tüm bilgiyi yansıt mamaktadır. Dolayısıyla yatırımcıların fiyat analizleri yapar-
larken fiyat bilgisinin yanı sıra işlem hacmi bilgilerini dikkate almaları gereklidir.
İşlem hacmi, bir piyasada işlem gören bir menkul kıymet ya da piyasanın geneli için
belirli bir zaman diliminde gerçekleşen alım-satım işlemlerinin parasal değer olarak top-
lamını ifade etmektedir. Fiyatlar, piyasanın mikro yapısı, likidite ve riskten korunma gibi
faktörler sebebiyle denge patikasından sapmalar gösterebilir. Fiyatlama hataları ise yeni
bilgiye veri len hatalı tepkiden kaynaklanabilir. Dolayısıyla, işlem hacminin davranışını ve
pay senedi getirisi ile olan ilişkisini kavramak, yatırımcılara pay senedi piyasası nın gele-
cekte alacağı şekli anlama konusunda yararlı olacaktır. Örneğin; sadece fiyat bilgisini değil
fiyat-hacim ilişkisini değerlendiren yatırımcılar, bu fiyatlama hatalarından yatırımlarını
koruyabilir, yapılan işlemlerin piyasadaki büyüklüğüne ve vadesine ilişkin bilgilere sahip
olabilirler.
Fiyat ve hacim gibi yatırımcılar için öneme sahip karar kriterleri borsaların anlaşmış
oldukları veri dağıtım firmaları aracılığıyla yatırımcılara ulaştırılmaktadır. Bu firmalara
örnek olarak; ABD merkezli Bloomberg ve CQG Inc., İngiltere merkezli Thomson Rou-
ters Company, İsveç merkezli East Capital AB, Fransa merkezli Societe Generale SA, Bir-
leşik Arap Emirlikleri merkezli DirectFN Limited ve Türkiye merkezli Matriks Bilgi Da-
ğıtım Hizmetleri A.Ş. verilebilir. Fiyat ve işlem hacmi gibi bilgilere anlık olarak ulaşmak
yatırımcılar açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla yatırımcılar, veri dağıtım firmala-
rından edinecekleri software programları aracılığı ile bu bilgilere anlık olarak ulaşırlar.
Ayrıca ülkemizde olduğu gibi dünya genelinde de aracı kurumlar, veri dağıtım firmala-
rının ya da kendi hazırlamış oldukları sofware programları ile bu bilgileri anlık olarak
yatırımcılarına ulaştırmaktadırlar.İşlem Hacmi: Bir piyasada işlem
gören bir menkul kıymet ya da
piyasanın geneli için belirli bir
zaman diliminde gerçekleşen
alım-satım işlemlerinin parasal
değer olarak toplamıdır.