- Ünite - Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımları 175
Derecelendirme Notu ve Önemi
Derecelendirme kavramı, menkul kıymet ihracı veya kredi ile edinilen bir borcun, za-
manında ve tam olarak geri ödenmesi olasılığı ile ilgili ulusla rarası sermaye piyasaların-
daki ölçütlere uygun ve objektif bir ölçü sağlamak amacıyla borçlunun ihraç ettiği men-
kul kıymetlere yatırım yapılması hâlinde, yatırımcının bundan dolayı yükleneceği riskin
belirlenmesidir. Derecelendirme, temel olarak finansal piyasalarda yatırımcılar ile ihraç-
çılar arasındaki asimetrik bilgiyi azaltarak bilgi paylaşımını sağlama yı hedeflemektedir.
Finansal piyasalardaki büyüme yle birlikte ortaya çıkan bilgi ihtiyacını gidermek için son
yıllarda derecelendirmeye olan talep artmış ve derece lendirilen ürünler yaygınlaşmıştır.
Derecelendirme faaliyetinde bulunan kurumların esas amacı, ulusal veya uluslararası
sermaye piya salarına, şirketlerin kredi kaliteleri hakkında tutar lı ve karşılaştırılabilir de-
ğerlendirmeler sunmaktır. Dolayısıyla bankalar, yatırım şirketleri, portföy değerleme şir-
ketleri gibi kurumlar ile bireysel yatırımcıların yanı sıra, merkez bankaları gibi düzenleyi-
ci otoriteler de kendi yatırım kararları için söz konusu derecelendirmeleri kullanmaktadır.
Derecelendirme şirketleri halka açık bilgiler ile halka açık olmayan diğer bilgileri top-
layıp analiz eder. Yatırımcılar, kendilerinin ulaşamayacakları bilgilerle yapılan bu zaman
alıcı ve maliyetli analizlere dere celendirme raporları ile kolaylıkla ulaşabilmektedir. Dola-
yısıyla yatırımcılar, derecelendirme şirketlerinin verdiği kredi notları ile çeşitli borçlanma
araçları arasında karşılaştırma yaparak, aldıkları riskin bilincine vara bilmektedir.
Bununla birlikte derecelendirme, borçlanan taraf olan firmanın da üstlendiği ris-
ki belirlemesine yar dımcı olur. Borçlu açısından bakıldığında, menkul kıymet ihraç et-
mek isteyen taraf için kredi derecelendirme bir zorunluluktur. Örneğin; birçok ülkede
derecelendirilmemiş borçlanma araçlarının piyasaya sunulması oldukça güçtür. Ayrıca
derecelendirmenin bir dış denetim mekanizması olması nedeniyle, firma yöneticilerine
kuruluşlarındaki risklerin farkına varma ve finansal kararlarını yeniden yapılandırma ola-
nağı verir. Derecelendirme, çoğunlukla menkul kıymet ihraçları ve ihraççılarının kredi
değerliliğini ölçmek için gerçekleştirilen bir süreçtir. Derecelendirmesi yapılan finansal
varlıklar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Şirketler Piyasası – Teminatlı ve teminatsız tahviller, Öncelikli Pay Senetleri, Fi-
nansman Bonosu, Proje Finansmanı
• Devlet Borçları – Devlet tahvilleri
• Yerel Yönetim Borçları – Belediyelerin borçları
• Menkulleştirme – Varlığa dayalı ve konut kredilerine dayalı menkul kıymetler
• Fonlar – Yatırım fonları, Para piyasası fonları, Tahvil fonları
• SWAP Risk Dereceleri – Fonlanmamış kredilere bağlı riskler
Bir menkul kıymeti alma, satma veya elde tutma yönünde bir tavsiye olma yan de-
recelendirme, yatırımcılara aldıkları riskler hakkında bilgi vermektedir. Bir anlamda
derecelen dirme şirketinin bağımsız görüşünü yansıtan dere celendirme notları, üstlenilen
risklerin kolay ve anlaşı labilir olması için genel geçer sembollerle gösterilir. Semboller
genellikle benzer yapıdadır. Tablo 1’de, dünya genelinde derecelendirme konusunda önde
gelen şirketlere ait not tablosu gösterilmektedir.
Derecelendirme: Borçlunun
anapara ve faiz yükümlülüklerini
zamanında ve tam olarak yerine
getirip getirememe durumunu
ölçen yöntemdir.