- Ünite - Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımları 177
Kredi derecelendirme notları ülkelerin borçlanma maliyetlerinin belirlenmesinde
önemli bir gösterge olarak kullanılmakta olup aynı zamanda yabancı ya tırımcıların karar
alma süreçlerinde rol oynadığın dan, sermaye piyasalarını da doğrudan etkilemekte dir. Bu
noktada “yatırım yapılabilir” ülke seviyesine ulaşmak, gelişmekte olan ülkeler için önemli
bir eşik olarak görülmektedir. Dolayısıyla “spekülatif ” seviyeden “yatırım yapılabilir” kredi
notuna geçişin yabancı yatırımcıların pay senetleri ve tah vil yoluyla yaptığı portföy yatı-
rımlarını hızlandıraca ğı, borsaya kote edilen şirket sayısını, işlem hacmini, piyasa değerini
ve endeks değerlerini yükselteceği, faizlerin ise düşme eğilimi göstereceği varsayılmak tadır.
Ancak unutulmamalıdır ki derecelendirme sisteminin sağlıklı işlemesi, derecelendirme
kurumlarının, derecelendirmesi yapılan kurumlar ile menfaat ilişkisine girmemesine ve ta-
rafsızlığını korumasına bağlıdır. Bu nedenle yatırımcılar için derecelendirme şirketinin ra-
porlarına duyulacak güven sınırlı olmalı ve kararlar diğer nitel ve nicel göstergelerle destek-
lenerek alınmalıdır. Nitekim Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ve İngiltere
Merkez Banka sının hazırladığı çeşitli raporlarda, kredi derecelen dirme kurumlarının Asya
krizini (1998) veya Enron (2001), WorldCom (2002) ve Parmalat (2003) gibi şirketlerin çö-
küşünü tahmin edemediği belirtilmiştir. 2008 yılında yaşanan krizde de Lehman Brothers
gibi kurumların derecelendirmesinde benzer bir durumla karşılaşılmış, kredi derecelendirme
kurumlarından yüksek kredi notu alan yatırım araçları, krizi tetikle yen unsurlar arasında üst
sıralarda yer almıştır. Ağustos 2018’de ise ABD’nin önde gelen kredi derecelendirme kuru-
luşlarından Moddy’s’e iç kontrollerindeki aksamalar ve kredi derecelendirme notlarını tutarlı
bir şekilde uygulamada ve tanımlamada eksiklik olduğu gerekçesi ile SEC tarafından 16,25
milyon dolar tutarında ceza uygulanmıştır. Moody’s bu cezanın ardından piyasa değeri 49
milyar doların üzerinde olan 650 adet menkul kıymetin kredi notunda düzeltme yapmıştır.
Uluslararası derecelendirme şirketlerinin, son 20 yılda önemli finansal olayları öngöreme-
meleri, yatırımcıların sadece derecelendirme notuna göre beklenti oluşturmalarının büyük
bir hata olacağına işaret etmektedir. Yatırımcılar, yatırım analizlerini daha geniş bir pers-
pektifte yapmalıdırlar.
Derecelendirme notunun yatırımcılara ve ihraççılara sağladığı faydalar nelerdir? Açıklayınız.
ULUSLARARASI PAY SENEDİ YATIRIMLARI
Firmalar genellikle faaliyet gösterdikleri ülkelerde bulunan borsalara kote olarak sermaye
piyasası aracı ihraç ederler. Ancak şirketlerin bulundukları ülkelerin sermaye piyasaları ye-
terince gelişmemişse veya likidite açısından yeterli olgunluğa ulaşmamışsa, bu piyasalar şir-
ketlerin ihtiyaçlarını karşılayamayabilir. Bu gibi durumlarda şirketler yerel piyasalarla birlik-
te yabancı ülkelerin piyasalarında da sermaye piyasası aracı ihraç etmek isteyebilirler. Eğer
yatırımcılar pay senedi ihracı yoluyla yabancı sermaye piyasalarından özkaynak sağlamak
isterlerse bunu yapabilmek için kullanacakları yöntemlerden biri depo sertifikası ihracıdır.
Pay senetlerinin faaliyet gösterdiği ülke dışındaki sermaye piyasalarında işlem görme-
sini sağlayan bir yöntem olarak depo sertifikaları, belirli bir miktar pay senedini temsilen
çıkarılan, satışı halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin yapılabilen ve depo edilen
pay senedinin sahip olduğu bütün haklara sahip ve bunlara özdeş menkul kıymetlerdir.
Bu belgelerin dayandığı pay senetleri, ihraççının ülkesindeki bir saklama kuruluşunun
(Takasbank A.Ş. gibi) kasalarında muhafaza edilmektedir.
Birçok yabancı sermaye piyasasında olduğu gibi Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde de uy-
gulaması bulunan depo sertifikası Sermaye Piyasası Kurulu Seri VII 128.4 sayılı tebliğde
“Saklama kuruluşlarında saklanan yabancı sermaye piyasası araçlarını temsilen depocu
kuruluş tarafından ihraç edilen ve sahibine bu araçların verdiği hakları aynen sağlayan,
3
Depo Sertifikası: Belirli bir
miktar pay senedini temsilen
çıkarılan, satışı halka arz edilerek
veya halka arz edilmeksizin
yapılabilen ve depo edilen pay
senedinin sahip olduğu bütün
haklara sahip ve bunlara özdeş
menkul kıymetlerdir.