- Ünite - Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımları 181
yatırım veya türev piyasalarda işlem yapma yoluna gidebilirler. Sistematik riskler; “enflas-
yon riski”, “faiz oranı riski”, “piyasa riski”, “politik risk” ve “döviz kuru riski” olmak üzere
beş grupta sınıflandırılabilir.
Enflasyon riski, fiyatlar genel seviyesindeki artış nedeniyle paranın satın alma gücün-
de meydana gelen düşüşün, finansal varlık yatırımlarının verimliliğini negatif yönde et-
kilemesidir.
Faiz oranı riski, gelecekte piyasa faiz oranlarında meydana gelebilecek değişmelerin
finansal varlık fiyatlarını ve getirilerini olumsuz yönde etkilemesidir. Faiz oranı riski, pi-
yasada genel faiz haddinin yükselme ihtimali olarak da ifade edilebilir.
Piyasa riski, işletmenin kazanç gücünde temel bir değişme olmaksızın, bir bütün ola-
rak pay senedi piyasasında ortaya çıkan gelişmelerden kaynaklanan ve pay senetlerini aynı
veya farklı ölçülerde etkileyen sistematik risk türüdür. Piyasa riskinden kaynaklanan fiyat
değişimleri, şirketlerin denetimi dışındadır. Beklenilmeyen bir savaşın başlaması veya bit-
mesi, seçim yılı olması, politik faaliyetlerin artması, altın ve petrol çıkarımının artması vb.
gelişmeler piyasayı etkileyen psikolojik faktörlerdir.
Politik Risk, politik koşullardaki değişmelerin finansal varlıkların getirilerinde mey-
dana getireceği değişiklikleri tanımlamakta kullanılan bir sistematik risk türüdür. Politik
risk, uluslararası ve ulusal siyasi gelişmelerin bir yansıması olarak ortaya çıkabilir. Politik
riskin kaynakları olarak genellikle, rekabet halindeki politik akımlar, sosyal kargaşalar, ba-
ğımsızlığın tehdit altına girmesi, diğer ülkeler ile ilişkiler, askeri darbeler, savaşlar, iç çatış-
malar, terörizm, politik birlikler, politik belirsizlikler ve politik kesintiler gösterilmektedir.
Döviz Kuru riski, yabancı para cinsinden yapılan yatırımlarda, paraların değerinin
değişmesi durumunda ortaya çıkan bir sistematik risk türüdür.
Uluslararası Çeşitlendirme ve Yatırımcılar Açısından Önemi
Görüldüğü üzere yatırımcılar kaynakları birbirinden farklı risklere karşı yatırımlarını ko-
rumak durumundadır. Daha önce belirtildiği gibi sistematik olmayan riskler, portföydeki
menkul kıymet sayısını, türünü ve ilgili menkul kıymetlerin bulunduğu sektörleri çeşit-
lendirerek giderilebilme özelliğine sahip risklerdir. Sistemik riskler ve sistematik riskler
ise bu özelliğe sahip olmayan riskler olup ancak uluslararası çeşitlendirme ile giderile-
bilme özelliğe sahiptirler. Ancak belirtmek gerekir ki sistemik riskler, eğer yayılma etkisi
gösterirse bu durumda uluslararası çeşitlendirmenin olumlu etkileri ortadan kalkmaya
başlayacaktır.
Sistematik riskler ise sistemik riskin yayılma etkisinin olmadığı durumlarda uluslara-
rası çeşitlendirme ile giderilebilme özelliğine sahiptir. Ancak burada vurgu yapılması ge-
reken önemli bir husus, bir portföyün çeşitli yabancı piyasalardan edinilmiş, yeterli sayıda
ve türde menkul kıymetlerden oluşması dahi bazen tek bir ülkenin finansal piyasasındaki
ürünlerden oluşturulmuş bir portföyden bile daha fazla riskli olmasını engelleyememek-
tedir. Diğer bir ifadeyle, uluslararası çeşitlendirme, teorik varsayımlarının sağlanabilmesi
durumunda yatırımcının üstlendiği sistematik risk düzeyini dolayısıyla da toplam risk
düzeyini azaltabilmektedir. Bu nedenle uluslararası çeşitlendirme teorisinden burada kı-
saca bahsetmek yerinde olacaktır.
Uluslararası çeşitlendirme, ancak teorik varsayımlarının sağlanabilmesi durumunda yatı-
rımcının üstlendiği sistematik risk düzeyini azaltabilmektedir.
Çeşitlendirme kavramı, sınırlı tutarda bir kaynağın riskin dağıtılması ilkesi çerçevesin-
de çeşitli varlıklara dağıtımı sürecidir. Uluslararası çeşitlendirme ise bu süreçte yabancı pi-
yasalara da kaynak aktarmak suretiyle çeşitlendirmenin küresel bir nitelikte yapılmasıdır.
Uluslararası Çeşitlendirme:
Sistematik riskin azaltılması
amacıyla sadece yerel piyasalara
değil, yabancı piyasalarda işlem
gören menkul kıymetlere de
yatırım yapılmasıdır.