- Ünite - Menkul Kıymetlere Yatırım Ortamı 19
tahvil yoluyla borçlanarak giderebilirler. Bununla birlikte tahviller, sahiplerine ortaklık
hakkı vermemekte, sadece alacaklılık hakkı sağlamaktadır. Diğer bir ifadeyle tahvil sahibi,
tahvil ihraç eden şirketin kârına ya da zararına ortak olmamaktadır. Ancak tahvili ihraç
eden şirketin iflası ya da tasfiyesi durumunda, hisse senedi sahibine göre öncelikli olarak
alacağını almaktadır. Tahvile ilişkin temel özellikler şu şekildedir:
Nominal değer: Tahvilin üzerinde yazılı olan değerdir. Diğer bir ifadeyle tahvilin vade-
sinde yatırımcının eline geçecek olan para miktarını gösterir.
Kupon oranı: Nominal değer üzerinden yüzde olarak belirtilir ve tahvil sahibinin ala-
cağı faiz miktarını gösterir.
Va d e: Anaparanın ve son faiz ödemesinin yapılacağı tarihtir. Tahvilin vadesi 1 yıldan
az olmamak üzere ihraç eden tarafından serbestçe belirlenebilir. Ayrıca tahvillerin anapa-
rası, vade sonunda bir defada veya vade içinde taksitler hâlinde de ödenebilir.
İtfa: Tahvil ihraç edenler tarafından borcun bir defada veya belirli dönemlerde yapılan
ödemeler ile ortadan kaldırılması işlemini ifade eder.
Tahviller iskontolu, primli veya kupon ödemeli olarak satılabilir. Ayrıca devlet - özel,
sabit - değişken faizli, güvenceli – güvencesiz, kâra iştirakli, primli – iskontolu – başabaş,
ikramiyeli vb. özelliklere bağlı olarak sınıflandırılırlar.
Devlet-Özel Sektör Tahvilleri: D e v l e t Ta h v i l i, Hazine Müsteşarlığı tarafından devletin
1 yıldan uzun vadeli borçlanma ihtiyaçlarını karşılamak üzere çıkarılan borçlanma se-
netleridir. Üzerinde kupon bulunmayan ve bir yıldan daha kısa vadeli olarak ihraç edilen
devlet iç borçlanma senetleri ise hazine bonosu olarak adlandırılmaktadır. Özel sektör tah-
villeri ise anonim şirketler tarafından en az 1 yıl vadeli olarak, sabit ya da değişken faiz ile
ihraç edilen borçlanma aracıdır.
Sabit Faizli-Değişken Faizli Tahviller: Tahvil sahipleri, tahvili vade sonuna kadar elde
tutulmaları hâlinde, anaparayı ve tahvilde belirtilen faizi elde ederler. Diğer bir ifadey-
le sabit faizli tahvil sahiplerinin vade sonunda elde edeceği getiri, vade başlangıcından
ibaren bilinmektedir. Diğer yandan özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde piyasadaki
cari faiz oranı, tahvilde belirtilen faiz oranını geride bırakarak tahvilin cazibesini yitirme-
sine neden olmaktadır. Bu nedenle tahvil ihraç eden şirketler, tahvil sahiplerini korumak
amacıyla ileriye yönelik faiz riskini giderebilmek için belirli dönemler itibariyle piyasa
koşullarına göre faiz oranı değişen şekilde tahvil ihraç edebilirler. Bu şekilde ihraç edilen
tahviller, değişken faizli tahvil olarak adlandırılır.
Güvenceli-Güvencesiz Tahviller: Tahvil, sahiplerine belirli bir dönem için faiz ve dö-
nem sonunda anaparanın geri ödenmesini ifade eder. Diğer yandan tahvili ihraç eden şir-
ketin ödemeleri yapamama olasılığı karşılığında bazı varlılar güvence olarak gösterilebilir
ve olası olumsuz duruma karşı söz konusu varlık veya varlıklar satılarak tahvil sahiplerine
gerekli ödemeler yapılır. Bu bağlamda gerek faiz gerekse anapara ödemesi için bir karşı-
lık bulundurularak ihraç edilen tahviller, güvenceli tahvil olarak adlandırılır. Alacakların
güvencesi olarak belli varlık ve ya varlıkların olmadığı şekilde ihraç edilen tahvil türü ise
güvencesiz tahvildir. Söz konusu tahvil türünde tahvil sahibinin güvencesi, işletmenin tüm
mal varlığıdır. Kredibilitesi yüksek şirketler, varlıklarını ipoteğe gerek duymandan ihraç
edebilirler.
Kâra İştirakli Tahviller: Anonim şirketler tahvil satışlarını artırabilmek ve yatırım-
cıları teşvik edebilmek amacıyla sahiplerine hem faiz hem de kâra katılma olanağı veren
tahviller ihraç edebilirler. Şirketin kâr elde ederek ödeme yapması durumunda kâra işti-
rakli tahviller imtiyazlı hisse senedine benzerler. Kâra iştirakli tahvilin getirisi; faiz ile bir-
likte kâr payı, kâr payının belirli bir faizin altında olması durumunda faizin, aksi durumda
ise kâr payının ödenmesi ve sadece belirli bir yüzde üzerinden kâr payı ödenmesi şeklinde
gerçekleşebilir.