- Ünite - Menkul Kıymetlere Yatırım Ortamı 21
Kıymetli Maden Bonoları: İlgili kurumların altın, gümüş, platin gibi belirli miktarda
kıymetli maden cinsinden ihraç ederek iskontolu veya iskontosuz olarak sattıkları menkul
kıymetlerdir. Kıymetli maden bonolarının vadesi 30 günden az 1 yıldan fazla olmamak
üzere belirlenir ve satış bedeli, Türk lirası, döviz veya kıymetli maden olarak tahsil edilir.
Gelir Ortaklığı Senetleri: Gerçek ve tüzel kişilerin, kamu kurum ve kuruluşlarına ait
köprü, baraj, elektrik santralı, karayolu gibi alt yapıla gelirlerine ortak olması için çıkarılan
menkul kıymettir. Gelir ortaklığı senetleri, özellikle faiz gelirini tercih etmeyen yatırım-
cıların tasarruflarını ekonomiye kanalize etmek amacıyla kullanılan bir araçtır. Bununla
birlikte ödenecek kâr payının önceden belirlenmemesi nedeniyle değişken faizli tahvil
özelliği taşımaktadır ve sahibine ortaklık hakkı vermez.
Varlığa Dayalı Menkul Kıymet: İhraç eden kuruluşlar tarafından finansman ihti-
yaçlarını karşılamak üzere varlıkları likit hâle getirmek ve düşük maliyetle alternatif bir
kaynak oluşturabilmek amacıyla bilançonun aktifinde yer alan çeşitli alacakları menkul
kıymetleştirilmek yoluyla çıkarılan menkul kıymetlerdir. Varlığa dayalı menkul kıymet
ihracında teminat olabilecek alacaklar; tüketici kredileri, konut kredileri, finansal kirala-
ma sözleşmesinden doğan alacaklar, ihracat işlemlerinden doğan alacaklar ve diğer ala-
caklar şeklindedir. Varlığa dayalı menkul kıymetler, bankalar, genel finans ortaklıkları,
finansal kiralamaya yetkili kuruluşlar, finansman şirketleri ve gayrimenkul yatırım or-
taklıkları tarafından, iskonto esasına göre ve ya dönemsel ve değişken faiz ödemeli olarak
ihraç edilebilirler.
Gayrimenkul Sertifikası: Belirli bir gayrimenkul projesini gerçekleştirmeyi üstlenen-
ler tarafından, inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanın-
da kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini
veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden nominal değeri eşit menkul
kıymetlerdir.
Kira Sertifikası: Varlık kiralama şirketleri tarafından, satın almak veya kiralamak su-
retiyle devralınan her türlü varlık ve hakkın finansmanını sağlamak amacıyla ihraç edilen
ve sahiplerinin bu varlık veya haktan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi
olmalarını sağlayan menkul kıymet çeşididir. Mevzuata göre kira sertifikası türleri; sa-
hipliğe dayalı, yönetim sözleşmesine dayalı, alım-satıma dayalı, ortaklığa dayalı ve eser
sözleşmesine dayalı kira sertifikaları olarak sıralanmaktadır.
Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi: Anonim ortaklıkların finansman ihtiyaçlarını karşı-
lamak üzere faiz gelirini tercih etmeyen yatırımcıları gözeterek ihraç ettikleri bir menkul
kıymet türüdür. Belirli bir vade ile ihraç edilen kâr ve zarar ortaklığı belgeleri, kâra ve
zarara katılma hakkı vermekte ancak diğer yandan sahiplerine yönetimde oy kullanma ve
ortaklık hakkı vermeği için hisse senedi sayılmamaktadır. Ayrıca sadece kâra değil zarara
da ortak olunması nedeniyle gelir ortaklığı senedinden ayrılırlar. Bu yatırım aracının di-
ğer araçlardan en önemli farkı ise zarara ortaklığın söz konusu olmasıdır.
Temel yatırım araçları ile ilgili detaylı bilgiye Turhan Korkmaz ve Ali Ceylan’ın Sermaye
Piyasası ve Menkul Değer Analizi (2007) kitabının 179-237. sayfalarından ulaşabilirsiniz.
Yatırımcıların gelecekte gelir elde etme amacıyla kullanabilecekleri menkul kıymetler
nelerdir? 4