5_AOF Menkul Kıymet Yatırımları

22 Menkul Kıymet Yatırımları

Özet

Yatırım kavramını tanımlayabilmek

Yatırım kavramı, bireylerin ya da işletmelerin ellerinde

bulunan fonları gelecekte bir gelir getirmesi beklentisiy-

le çeşitli yatırım alanlarına tahsis etmesini ifade etmek-

tedir. Yatırımlar temel olarak sabit varlık yatırımları ve

menkul kıymet yatırımları, diğer bir ifade ile finansal

varlık yatırımları olarak iki temel grupta ele alınmak-

tadır. Sabit varlık yatırımları reel varlıklara yapılan yatı-

rımları ifade ederken menkul kıymet yatırımları fiziksel

olmayan, sahibine alacaklılık veya ortaklık hakkı sağla-

yan varlıklara yapılan yatırımları ifade etmektedir.

Finansal piyasa türlerini açıklayabilmek

Finansal piyasalar farklı kriterler baz alınarak sınıflan-

dırılabilmektedir. 1 yıldan kısa vadeli fon arz ve talebi-

nin karşılaştığı piyasalara para piyasaları, orta ve uzun

vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalara ise

sermaye piyasaları adı verilmektedir. Finansal varlık-

ların ilk kez ihraç edildiği piyasalar birincil piyasalar,

daha önceden ihraç edilmiş ve işlem görmüş menkul

kıymetlerin alınıp satıldığı piyasalar ise ikincil piyasa-

lar olarak isimlendirilmektedir. Örgütlenme biçimine

göre ise finansal piyasalar organize ve tezgahüstü piya-

salar olarak gruplandırılmaktadır. Organize piyasalar

alıcı ile satıcıyı belirli bir fiziksel mekânda bir araya

getiren ve işlemleri belirli kural ve düzenlemeler çer-

çevesinde gerçekleştiği piyasalar olarak tanımlanmak-

tadır.  Tezgâhüstü  piyasalar   ise  düzenli    bir  borsa  dışında

yapılan işlemleri kapsayan ve işlem kurallarının taraflar

arasında serbestçe belirlendiği piyasalar olarak tanım-

lanmaktadır. Alıcısına ortaklık hakkı sağlayan menkul

kıymetlerin işlem gördüğü piyasalara özsermaye piya-

saları, borçlanma araçlarının işlem gördüğü piyasalara

ise borç piyasaları adı verilmektedir. Ülke içinde yal-

nızca o ülkede ihraç edilen menkul kıymetlerin işlem

gördüğü piyasalara ulusal finansal piyasalar, yabancı

ülke ya da şirketlerin ihraç ettiği menkul kıymetlerin

de işlem gördüğü piyasalar ise uluslararası piyasalar

olarak tanımlanmaktadır. Ödemelerin peşin, teslima-

tın ise en geç iki gün içerisinde yapıldığı piyasalara spot

piyasalar finansal varlıkların gelecekteki bir tarihte bu-

günden üzerinde anlaşma sağlanmış bir fiyattan alım-

satımının yapıldığı piyasalar ise vadeli piyasalar olarak

adlandırılmaktadır. Bu piyasa gruplandırılmalarının

dışında piyasada işlem gören varlığa göre isimlendiri-

len, kambiyo (döviz) piyasaları ve altın piyasaları gibi

piyasa türleri de bulunmaktadır.

Yatırım süreci aşamalarını değerlendirebilmek

Yatırım sürecinin ilk aşaması yatırım amacının be-

lirlenmesidir. Yatırım amacının belirlenmesinin ar-

dından aktif bir portföy stratejisinin mi yoksa pasif

bir stratejinin mi uygulanacağına karar verilmelidir.

Yatırımcılar portföylerinin oluştururken alternatif

varlıkları değerlendirerek en yüksek getiriyi sağlayan

menkul kıymetleri portföylerine dahil etmeyi amaç-

lamaktadır. Bu nedenle izlenecek stratejinin belir-

lenmesinin ardından alternatif varlıklar değerlendi-

rilmelidir. Ancak bu yeterli değildir, bunun yanında

piyasanın mevcut durumu da analiz edilmeli ve port-

föy tüm bu analizlerin ardından dizayn edilmelidir.

Oluşturulan portföylerin performansı belirli periyot-

larla ölçülmeli, elde edilen getiri tatmin edici değilse

portföy revize edilmeli veya yeniden oluşturulmalıdır.

Yatırımcı türlerini sınıflandırabilmek

Yatırımcılar farklı özelliklerine göre farklı şekillerde

gruplandırılabilmektedir. Ancak en temelde yatırımcı-

ları bireysel ve kurumsal yatırımcılar olarak sınıflan-

dırabiliriz. Kurumsal yatırımcılar küçük yatırımcıların

tasarruflarını bir araya getirip yatırıma yönlendiren ve

bu yatırımların yönetimini üstlenen finansal kurumlar

olarak tanımlanmaktadır. Bireysel yatırımcılar ise ku-

rumsal yatırımcı tanımı dışında kalan gerçek ve tüzel

kişileri ifade etmektedir. Yatırım yapma amacına göre

yatırımcılar uzun dönemli yatırımcılar, spekülatörler,

hedgerler ve arbitrajcılar olmak üzere 4 grupta ele

alınmaktadır. Riske karşı tutumlarına göre ise yatırım-

cılar; riskten kaçınan yatırımcılar, riske karşı kayıtsız

yatırımcılar ve riski seven yatırımcılar olmak üzere 3

grupta sınıflandırılmaktadır.

Temel yatırım araçlarını sıralayabilmek

Yatırımcılar mevduat, döviz, kıymetli maden veya

gayrimenkul gibi birçok geleneksel yatırım aracına

yatırım yapabilmektedir. Ancak bu araçların yanında,

finansal piyasalar yatırımcılara enflasyondan korun-

ma ve gelecekte gelir elde ederek refah düzeylerini

artırma olanağı sunan farklı finansal araçlara yatırım

yapma olanağı sunmaktadır. Finansal piyasalarda en

çok bilinen menkul kıymetler hisse senetleri ve tahvil-

lerdir. Ancak bu kıymetlerin dışında yatırımcılar hazi-

ne bonosu, finansman bonosu, banka bonosu, banka

garantili bono, kıymetli maden bonoları, gelir ortaklığı

senetleri, varlığa dayalı menkul kıymet, gayrimenkul

sertifikası, kira sertifikası ve kâr ve zarar ortaklığı bel-

gesi gibi finansal varlıklara da yatırım yapabilirler.

1

2

3

4

5