34 Menkul Kıymet Yatırımları
Bilançoların bozulması: Finansal kurumlar, yaşanan finansal sorunlara bağlı olarak
sermaye yeterliliklerini kaybetmeleri durumunda finansal piyasaları kredilendirmeyi
azaltabilirler ya da sermaye artırımını tercih ederler. Bilançodaki bozulmasının şiddetine
bağlı olarak sermaye artırımı gerekli gözükse de özellikle maliyet baz alındığında öncelikli
tercih, verilen kredilerin azaltılmasıdır. Bu durumda piyasadaki asimetrik bilgi sorunu
tüm bankacılık sistemi üzerinde etkili olmaktadır. Finansal piyasalarda kredi kanalının
zayıflaması ise ekonomik durgunluğa ve buna bağlı olarak finansal krizlere neden olabil-
mektedir.
Menkul kıymet borsalarının çökmesi: Şirketler, uzun süreli fon ihtiyaçlarını menkul
kıymet borsaları ile sağlayabilmektedir. Bununla birlikte menkul kıymet borsaları, hisse
senetlerini halka arz etmiş bir şirketin piyasa değerini göstermektedir. Borsanın çökmesi
durumunda ise hem şirketlerin piyasa değeri azalmakta hem de likidite sorunu baş göster-
mektedir. Ayrıca piyasa değeri azalan şirketlerin finansman ihtiyacı nedeniyle kredi alma
olasılıkları da azalmaktadır.
Tasarruf sahipleri özellikle borsa çöküşünün yaşandığı bir durumda piyasada oluşan
asimetrik bilgi sorunu nedeniyle tüm şirketlerin mali yapısının bozulduğunu varsayarak
yatırım kararından vazgeçmektedirler. Bunun sonucunda ise söz konusu dönemde mali
yapısında sorun olmayan şirketler de olumsuz yönde etkilenmektedir.
Ekonomik belirsizliklerin artış göstermesi: Enflasyon ve ya faiz oranların artması, büt-
çe açığı, işsizlik vb. sorunlar nedeniyle ekonomide belirsizliklerin artması durumunda
asimetrik bilgi sorunu ortaya çıkmakta ve finansal piyasalarda yer alan tarafların karar
vermeleri zorlaşmaktadır.
Belirsizliklere bağlı olarak özellikle iflasların yaşanması durumunda, firmalarının risk
düzeyini belirleyemeyen tasarruf sahipleri yatırımdan kaçınmakta, kredi veren finansal
kurumlar ise fon arz etmekten çekinmektedir. Şirketlerin ihtiyaç duydukları fon ihtiyaç-
larının karşılanmaması ise iflasların artmasına bağlı olarak tüm finansal sistemi etkile-
mektedir.Hangi tür faktörler asimetrik bilgi sorununa yol açmaktadır?Ülke ve bölgesel bazda ekonomik politika belirsizlik endekslerini daha ayrıntılı inceleyebil-
mek için http://www.policyuncertainty.com/us_daily.html adresine başvurabilirsiniz.Asimetrik Bilgi Sonucu Ortaya Çıkan Problemler
Finansal piyasalarda fiyat mevcut ve yeni bilgilere bağlı olarak şekillenmektedir ve bilgi-
nin simetrik dağılmaması ters seçim, temsilcilik sorunu ve ahlaki tehlike gibi sorunlara
yol açmaktadır. Söz konusu sorunlar, ikinci el piyasalar ve sermaye piyasası, sigorta, ban-
kacılık gibi uzmanlık gerektiren sektörlerde yaygın şekilde görülmektedir.
Ters Seçim: Sözleşme yapılmadan önce taraflardan birinin diğerine göre daha fazla
bilgiye sahip olması, diğer bir ifadeyle saklı bilgi soncunda ortaya çıkmaktadır. Ters seçim
sorunu, asimetrik bilgi nedeniyle alternatifler arasında aslında tercih edilmeyecek olanın
seçilmesini ifade eder. Bu durum sonucunda ise düşük kaliteli varlıkların, yüksek kaliteli
varlıkları piyasadan dışlamasına bağlı olarak fiyat ve kalite düşmektedir.
Ters seçim sorununa, Akerlof ’un çalışmasında belirtilen ikinci el otomobil piyasa-
sında asimetrik bilgi nedeniyle ortaya çıkan sorunlar örnek olarak verilebilir. Ters seçim
sorunu sigorta sektöründe de benzer şekilde yüksek risk profili bulunan yatırımcıların,
düşük risk profilindeki yatırımcıları sistemden uzaklaştırılması şeklinde gerçekleşmek-
tedir. Kredi piyasasında ise ters seçim sorunu nedeniyle, düşük ve yüksek riskli projelere 3