36 Menkul Kıymet Yatırımları
hatırlamama eğilimleri, aşırı risk almalarına neden olmaktadır. Bununla birlikte gürül-
tücülerin sürü güdüsüyle benzer şekilde aşırı risk almaları, diğer piyasa katılımcıların da
benzer şekilde hareket etmesine neden olarak fiyatların ortalama değerden uzaklaşmasına
ve oynaklığın artmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda gürültücülerin temel özellikleri şu
şekilde sıralanabilir;
• Duygusal karar almak
• Sürü güdüsüyle işlem yapmak
• Aşırı iyimse veya kötümser davranmak
• Gereğinden fazla karalardan emin olmak
• Aşırı risk almak
• Geçmiş kayıpları hatırlamama eğilimi
Diğer piyasa katılımcıları açısından gürültücülerin piyasa fiyatının ortalama değerine
dönmesini önlemesi veya fiyattaki sapmanın daha da artmasına neden olması, önemli bir
risk unsuru doğurmaktadır. Bu bağlamda yatırımcıların finansal kararlarında gürültücü-
lerin piyasadaki varlıklarını kabul ederek etkilerini dikkate almaları gerekmektedir. Diğer
yandan finansal piyasalarda yer alan gürültücüler, yüksek oynaklığa neden oldukları için
uzun vadede düşük kazanç olasılığını artırmaktadır.FİNANSAL BİLGİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yatırımcılar karar süreçlerinde finansal bilgi kaynaklarından elde ettikleri bilgileri değer-
lendirerek, alternatifler arasından risk ve beklentilerine bağlı olarak tercih yaparlar. Bu
süreçte finansal tablolardan elde edilen bilgilerin yanı sıra makroekonomik göstergelere
ve yatırım yapmayı düşündükleri sektöre ait bilgi ve verilerin de analiz edilmesi gerek-
mektedir. Bu bağlamda yatırımcıların analiz sürecinde en çok kullandıkları yöntemler-
den biri bütünsel bir bakış açısı sağlayan ve menkul kıymetin gerçek değerini belirlemeyi
amaçlayan temel analiz yöntemidir.
Temel analiz veya diğer bir ifadeyle içsel değer yöntemi ekonomik, finansal ve diğer
niceliksel ve niteliksel faktörleri analiz ederek bir menkul kıymetin içsel değerini belir-
lemeye yarayan bir yöntemdir. Söz konusu yöntemde temel varsayım menkul kıymetin
her bir zaman diliminde kazandırma potansiyeline bağlı olan içsel bir değeri olduğudur.
Menkul kıymetin gelecekte kazandırma potansiyeli ise yönetim kalitesi, ekonominin ve
endüstrinin durumu gibi pek çok faktöre bağlıdır. Temel analiz menkul kıymetin değe-
rini etkileyebilecek makroekonomik, endüstriyel ve şirkete özgü (hem finansal hem de
yönetimsel) tüm faktörleri değerleme sürecine dâhil etmektedir. Analizin sonunda amaç
yatırımcının menkul kıymetin mevcut fiyatı ile kıyaslayabileceği bir değer üretmek ve
buna göre yatırımcının söz konusu menkul kıymete ilişkin nasıl bir pozisyon alacağı ko-
nusunda yardımcı olmaktır. Tüm temel faktörlere ilişkin yapılan detaylı analizin ardından
analist menkul kıymetin içsel değerinin piyasa fiyatının altında mı üstünde mi olduğunu
belirlemelidir. Temel analiz üç aşamadan oluşmaktadır; ekonomi analizi, sektör analizi,
şirket analizi.
Ekonomi analizi; temel analizin ilk aşaması şirketin içinde bulunduğu ekonominin du-
rumunu analiz etmektir. Ancak bundan önce yatırımcı global ekonomik koşulları değer-
lendirerek, yatırım yapmak için uygun bir zaman olup olmadığını analiz etmelidir. Özel-
likle uluslararası yatırım yapmayı planlayan yatırımcılar için global ekonomik görünüm
ve yatırım yapılacak ülkenin seçimi hayati önem taşımaktadır. Global ekonomi analizin
ardından, ulusal ekonominin analizi ve global ekonominin ulusal ekonomi üzerindeki
etkilerinin analiz edilmesi gerekmektedir.
Ekonomi analizinde amaç ekonomik ortamın yatırımların, özellikle de sermaye pi-
yasalarının büyümesine uygun olup olmadığının belirlenmesidir. Ekonominin yönününİçsel değer, menkul kıymetin risk
ve getiri verilerine bağlı olarak
hesaplanan gerçek değeridir.
İçsel değer kusursuz bir şekilde
ölçülemez, ancak hesaplanabilir.