56 Menkul Kıymet Yatırımları
Döviz Kuru ile Borsa Endeksi Arasındaki İlişki
Nieh ve Lee (2001), hisse senedi fiyatları ve döviz kurları arasındaki ilişkinin; hem teorik
hem de ampirik nedenlerle, pek çok ekonomistin dikkatini çektiğini ifade etmişlerdir. Dö-
viz ve hisse senedi piyasalarında ortaya çıkan finansal krizler, hem ülke ekonomileri üze-
rindeki etkiler bakımından hem de uluslararası finansal sistemde yol açtığı belirsizlikler
bakımından ilgi konusu olmaktadır. Bu nedenledir ki döviz kuru ve hisse senedi fiyatları
veya hisse senedi getirileri arasındaki ilişki, tasarruf sahipleri, yatırımcılar, finansal piya-
salardaki diğer katılımcılar ve politika yapıcıların ilgisini çekmektedir. Döviz kuru ile his-
se senedi fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisinin yönünün belirlenmesi, hükûmetlerin
konu ile ilgili politikalarının nasıl şekillendirilmesi gerektiği konusunda bilgi sağlamak
yanında; yatırımcı kararları acısından önemli bilgiler sunmaktadır.Döviz kurları neden ilgi çekmektedir?Kur değişkeni ile hisse senedi getirisi arasındaki ilişki basit bir finansal teori üzerine
inşa edilmiştir. Ulusal paranın değer kazanması üretim için gerekli olan ithal hammadde
fiyatlarını düşürmektedir. Ulusal paranın değer kazanması, para arzını artırmakta ve faiz
oranları düşmektedir. Sermaye maliyetindeki düşüş ve ithal mallarının fiyatındaki düşüş
yerel getiriyi yükseltmektedir. Böylece firmaların gelecekteki nakit akımlarını artmakta-
dır. Dolayısıyla kur ile hisse senedi getirisi arasında negatif bir ilişki ortaya çıkmaktadır.
Bir görüşe göre ise ihracat ağırlıklı bir ülkede ulusal paranın devalüe edilmesi, ihraç, edilen
ürünlerin dünya piyasasında ucuzlamasına ve ihraç edilen ürünlere karşı talep elastik ise ihracat
hacminin artmasına ve firmaların gelecekte elde edecekleri nakit akımlarının artmasına yol aç-
maktadır. Nakit akımlarındaki artış ise hisse senedi fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır.
Özellikle sürekli ve yüksek enflasyon dönemlerinde ulusal paranın değişim, değer ve
servet biriktirme görevlerini yabancı paralar üstlenmektedir. Para ikamesi olarak adlan-
dırılan bu durumda, genelde Amerika Birleşik Devletleri doları, değer koruma görevine
ek olarak yatırım aracı sıfatını da kazanmaktadır. Böyle bir durumda dövizde yaşanan bir
talep artışı diğer yatırım araçlarından kaçışa yol açmaktadır. Tam da bu nedenle döviz
kurlarındaki değişimin hisse senedi fiyatlarını etkilemesi beklenmektedir. Kriz dönem-
lerinde hisse senetlerinden dövize geçişin bir başka nedeni ise iki enstrüman arasındaki
likidite farkıdır. Uzun dönemli tahminlerin yapılamadığı belirsizlik ortamlarında yatırım-
cılar daha likit olan dövizi hisse senetlerine tercih edebilmektedir.
Döviz kurlarının şirket bazında bir başka önemli etkisi daha bulunmaktadır. Bu etki
dış borçlanma ile kaynak yaratan kuruluşların bilançolarında gözlenebilmektedir. Burada
döviz kurlarındaki volatilitenin bilançoda oluşturacağı etkiler şirketlerin hisse senedi fi-
yatlarına yansımaktadır.Makroekonomik Değişken Olarak Faiz Oranı
Faiz oranı, herhangi bir nedenle ertelenen bir TL’lik nakdi ödemenin bedeli olup gelecekte
yapılacak ödeme ile şimdiki ödeme arasındaki oransal farktır. Örneğin, bugün bankaya
yatırdığımız 1000 TL için size tam bir yıl sonra 1200 TL ödeniyorsa burada yıllık faiz oranı
%20’dir.
Makroekonomik analizlerde faiz oranının hangi anlamda kullanıldığı ve faiz oranındaki
değişmelerin nasıl anlaşılması gerektiği açıklanması gereken bir konudur. Bilindiği üzere
makroekonomi toplulaştırılmış değişkenler üzerine oturtulmaktadır. Bu durumda faiz ora-
nında da bir toplulaştırma yapma zorunluluğu olduğu açıktır. Normal koşullar altında kısa
vadeli faiz oranları uzun vadeli oranların altında olacaktır. Esasen faiz oranlarının vade ya-
pısını çeşitli ekonomik değişkenlere ilişkin beklentiler belirler. Örneğin, gelecekte enflasyon5