GİRİŞ
Finansa davranışsal perspektiften bakışı en öz şekilde ifade eden söz, bu alanda önemli ça-
lışmaları olan Statman tarafından dile getirilmiştir: “geleneksel finansta insanlar ‘rasyonel’,
davranışsal finansta ise ‘normal’dir”. Yatırımcıların rasyonel kararlar verdiğini varsayan
geleneksel finans teorilerinde, insan psikolojisinin bir önemi yoktur ve insan bir tür ma-
kine gibi ele alınır. Ancak, özellikle kriz dönemlerinde ortaya çıkan davranış ve duygular,
yatırımcıların her zaman rasyonel olmadığını ortaya koymaktadır. Miktarı giderek artan
çalışmalar psikolojinin yatırımcı davranışları üzerinde ciddi etkileri olduğunu ortaya koy-
maktadır.
YATIRIM KARARI SÜRECİNİN KURAMSAL TEMELLERİ
İnsan psikolojisi yatırım kararları verirken birtakım bilişsel ön yargılar ve kısayollar orta-
ya koyar. Bunlar yatırımcıyı rasyonellikten uzaklaştırır. Rasyonel olmayan yatırım karar-
ları neticesinde de piyasada birtakım sistematik anormal formasyonlar (anomaliler) tespit
edilmiştir.
Ünlü ekonomist Keynes piyasayı bir güzellik yarışmasına benzetir. Güzellik yarışma-
sında kimin birinci olacağını bilmek istiyorsanız önemli olan sizin kimi en güzel bulduğu-
nuz değildir; yarışmanın birincisini bilebilmek için diğer jüri üyelerinin ne düşündüğünü
bilmek daha önemlidir. Keynes bu sözleriyle doğru hisse senedinin nasıl seçileceğine vur-
gu yapıyordu. Yatırım yapılacak hisse senedini bulmak için sizin zeki ve bilgili olmanızın
yeterli olmadığını, piyasadaki insanların bilgisiz ve cahil dahi olsalar nasıl düşündüğünü
bilmeniz gerektiğini söylüyordu. Yani piyasadaki yatırımcı toplumunun psikolojisini doğ-
ru okuyan kazanırdı.
Hisse senedi piyasalarının ve değerinin taşıdığı subjektif nitelikler nedeniyle hisse se-
nedi fiyatlarını doğru tahmin etme ve dolayısıyla doğru zamanlarda alım satım yaparak
kazanç elde etme, uzunca bir süredir insanların çözmeye çalıştıkları karmaşık bir prob-
lem olmuştur. Ne var ki bu problemin tam anlamıyla çözümü mümkün değildir. Bugün,
yoğunluğu piyasanın gelişmişlik düzeyiyle orantılı olmak şartıyla pek çok ekonomik ve
sosyal değişkeni dikkate alan sofistike modellerle hisse senedi fiyatlarını öngörme çabaları
söz konusu olmakla birlikte; fal, astroloji gibi yaklaşımlarla tahmin yapanlar da bulun-
maktadır.
Keynes piyasayı güzellik yarışmasına benzetirken piyasanın işleyişine ilişkin hangi mesajı
vermek istemiş olabilir?
Menkul Kıymet Yatırımlarında
Davranışsal Faktörlerin Önemi
Geleneksel finansta insanlar
‘rasyonel’, davranışsal finansta ise
‘normal’dir.Ünlü ekonomist Keynes piyasayı
bir güzellik yarışmasına benzetir.
Yarışmanın birincisini bilebilmek
için diğer jüri üyelerinin ne
düşündüğünü bilmek daha
önemlidir.1