Çözümlü Sorular
Palme Yayınevi13.
+NaNO 3
çözeltisiCa(NO 3 ) 2
çözeltisiNa 2 CO 3
çözeltisiCaCO 3 (k)Şekil I Şekil II¡¡ ¡ ¡¡Şekil I de gösterildiği gibi Ca(NO 3 ) 2 ve
Na 2 CO 3 çözeltileri bulunduran tüpler bir
kapta karıştırıldığında Şekil II deki gibi
dipte gri renkte bir katı oluştuğu gözle-
niyor.
Buna göre,
I. Çözünme-çökelme tepkimesi ger-
çekleşmiştir.
II. Oluşan NaNO 3 çözeltisi elektrolittir.
III. Net iyon denklemi
Ca2+(suda) + CO 3 2– (suda) S CaCO 3 (k)
şeklindedir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) Yalnız III
C) I ve II D) II ve III
E) I, II ve III - 3AgNO 3 (suda) + K 3 PO 4 (suda) ¡
X(k) + 3KNO 3 (suda)
Yukarıda verilen tepkime ile ilgili aşa-
ğıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) İyonların yer değiştirmesi sonucu
oluşur.
B) Ag 3 PO 4 çökeleği oluşur.
C) K+ ve NO 3 – seyirci iyonlardır.
D) Yalnız fiziksel değişim meydana gel-
miştir.
E) Oluşan KNO 3 sulu çözeltisi elektriği
iletir.İki ya da daha çok maddenin birleşerek yeni madde veya maddeler oluşturdukları
tepkimelere sentez tepkimeleri denir.
H 2 + I 2 ¡ 2HI
2Al + 3S + 6O 2 ¡ Al 2 (SO 4 ) 3
Bir bileşiğin parçalanarak yeni maddelere dönüştüğü reaksiyonlara analiz (ayrışma)
tepkimeleri denir.
MgO ¡ Mg + 21 O 2
CaCO 3 ¡ CaO + CO 2
Bir kimyasal tepkimede maddeleri oluşturan element atomları birbirleriyle yer değiş-
tirebilir. Böyle tepkimelere yer değiştirme tepkimesi denir.
2AgNO 3 (suda) + Cu(k) ¡ Cu(NO 3 ) 2 (suda) + 2Ag(k)- Çözünme-Çökelme Tepkimeleri
Bir maddenin bir başka madde içinde gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler ha-
linde dağılmasına çözünme denir. Bazı maddeler suda moleküler halde çözünürken bazıları
iyonlarına ayrışarak çözünmektedir. Örneğin şeker, etil alkol gibi organik bileşikler suda mo-
leküler halde çözünmekte olup çözünme denklemleri;
C 6 H 12 O 6 (k) ¡ C 6 H 12 O 6 (suda)
C 2 H 5 OH(s) ¡ C 2 H 5 OH(suda)
şeklinde gösterilebilirler. Buna karşılık asit, baz ve tuzlar suda iyonlarına ayrışarak çözünür.
KNO 3 (k) + su ¡ K+(suda) + NO 3 – (suda)
Ca(OH) 2 (k) + su ¡ Ca2+(suda) + 2OH–(suda)
Farklı tür çözeltilerin karıştırılmasıyla biraraya gelen anyon ve katyonların birleşerek suda
çözünmeyen iyonik bir katıyı oluşturması olayına çökelme, oluşan katıya ise çökelek denir.
Bu tür tepkimelere de çözünme-çökelme tepkimesi denir.
Örneğin, Pb(NO 3 ) 2 ve Na 2 S çözeltileri karıştırıldığında siyah renkli PbS çökeleği oluşur.
Pb(NO 3 ) 2 ile Na 2 S çözeltileri karıştırıldığında oluşan olaylar incelendiğinde; Pb(NO 3 ) 2
tuzu suda çözündüğünde
Pb(NO 3 ) 2 (k) ¡ Pb2+(suda) + 2NO 3 – (suda)
şeklinde iyonlaşır. Na 2 S tuzu ise suda çözündüğünde
Na 2 S(k) ¡ 2Na+ (suda) + S2–(suda)
şeklinde iyonlaşır. Bu çözeltiler karıştırıldığında Na+ ve NO 3 – iyonları arasında bir tepkime
olmaz. Fakat çözeltideki Pb2+ ve S2– iyonları tepkimeye girerek PbS katısını oluşturur.
Pb(NO 3 ) 2 (suda) + Na 2 S(suda) ¡ 2Na+(suda) + 2NO 3 – (suda) + PbS(k)
Bu olaya ait net iyon tepkimesi;
Pb2+(suda) + S2–(suda) ¡ PbS(k)
şeklinde gösterilir.
� Çözünme-çökelme tepkimelerinin denklemlerinde girenler tarafına çökeleği oluştu-
ran iyonlar yazılırken ürünler tarafına çöken madde ile seyirci iyonlar yazılır.
� Çöken iyonlar ve oluşan bileşik net iyon denklemi ile gösterilir.
� Çökme tepkimeleri zıt yüklü iyonlar arasında gerçekleşir.
� Çökme-çözünme tepkimeleri aynı zamanda bir yerdeğiştirme tepkimesidir.
Çözeltiler karıştırıldığında çökelme tepkimesi olup olmayacağını tahmin edebilmek
için suda çok çözünen bileşikleri bilmek gerekir.
Suda çok çözünen bileşikler,
� Alkali metallerin tuzları (Li, Na, K...)
� Nitrat iyonu (NO 3 – ) tuzları
� Asetat iyonu (CH 3 COO–) tuzları
� Amonyum iyonu (NH 4 +) tuzları
� Cl–, Br–, I– iyonu tuzları8.Ünite KİMYASAL TEPKİMELER VE DENKLEMLER