Palme Yayınları - TYT Kimya Konu Anlatımlı 2018-2019

Çözümlü Sorular

Palme Yayınevi

Elementlerin Periyodik Sistemdeki Yerleşim Esasları

1869     yılına kadar   toplam  63   elementin  bulunduğu   bilinirken  bilimdeki   hızlı    gelişmelerle   

keşfedilen  elementlerin    sayısı  artmış  (Günümüzde  118  element    olduğu  bilinmektedir.),    ele-

mentlerin   özelliklerini   temel   alarak  sınıflandırma   gereği  duyulmuştur.    

Elementlerin    modern  sisteme en   yakın  sınıflandırılması    1869    yılında    yapılan Julius  Lothar  

Meyer’in    ve  özellikle   de  Dimitri Mendeleyev’in   çalışmalarına   dayanmaktadır.  

Mendeleyev  elementlerin    atom    kütlelerine göre     sıralandığında dü-

Dimitri Mendeleyev

zenli    olarak tekrar  eden    özellikler  gösterdiğini    gözlemledi. 63   elementi   

artan   atom    kütlelerine göre     ve  özellikleri    birbirine       benzeyenler alt  alta   

gelecek şekilde sıralandı.  

Mendeleyev’in   en   büyük  başarısı    yeni     elementlerin   varlığını   öngör-

mesidir.    Mendeleyev  o    güne   kadar   keşfedilmemiş   galyum, germanyum

ve   skandiyum  gibi     elementlerin   atom    kütlelerini ve   fiziksel-kimyasal

özelliklerini   tahmin  ederek  yerlerini   boş bırakmıştır.    

Mendeleyev’in   başlıca hatası, elementlerin    özelliklerini   atom    kütle-

lerinin belirlediğini   düşünmesiydi.   Elementlerde,   periyodik   özelliklerin    atom    kütlelerine göre    

belirli bir  düzen  göstermesi  bir  tesadüftür ancak   daha    sonra   yapılan çalışmalar  bazı     istisna-

ların   bulunduğunu da  göstermiştir.   

Atom    çekirdeğindeki  proton  sayılarının tespiti ve   atomun özellik-

Henry   Moseley

lerinin proton  sayısı  veya     elektronların  bir  fonksiyonu olduğunun   anla-

şılması periyodik   sistemin    düzenlenmesinde dönüm   noktası olmuştur.   

İngiliz fizikçi Henry   Moseley,    X    –   ışınları   ile  yaptığı    deneylerde  çeşitli

elementlerin    atom    numaralarını    bulmuştur.  Elementlerin    fiziksel    ve  

kimyasal    özelliklerinin  atom    kütlesine   değil   atom    numarasına  bağlı   ol-

duğunu  kanıtlamıştır.  

Modern Periyodik Cetvelde Grup ve Periyotlar

Modern  periyodik   sistemde    elementler; sembolleri, atom    numa-

raları, çok  kullanılan bazı     özellikleri,   kütle   numaraları  gibi     nicelikleri    ile 

belirtilmiştir.

Elementler  periyodik   sisteme;

u Atom  numaralarının   artışına    göre    soldan  sağa,

u Benzer    özellik gösteren    elementler  alt alta,   

gelecek şekilde yerleştirilmiştir.

u Periyodik sistemdeki  yatay   sıralara    periyot denir.  Periyodik   sistemde    7    tane    periyot    var-

dır.    Aynı    periyottaki elementlerin    katman  sayıları    aynıdır.

1. periyot; 2 element, 2. periyot; 8 element, 3. periyot; 8 element


2. ve 5. periyot; 18 element (10’ar tane B grup elementleri)


3. ve 7. periyot; 32 element (14’er element çizelgenin altında iki sıra halinde bulunur. ilk
   sıraya lantanitler, ikinci sıraya aktinitler denir.)
   u Periyodik sistemdeki düşey sütunlara grup denir. Gruplarda benzer dış katman elektron
   
   dizilimi ve benzer kimyasal özellikler gözlenir.
   
   u Gruplar A ve B olarak ya da 1–18 arası rakamlar verilerek düzenlenmiştir.
   u Gruplar iki şekilde adlandırılır. Birincisi harf ve rakamlar (1A, 2B, ...... gibi), diğeri ise IU-
   PAC’ın önerdiği yalnızca rakamlardan (1–18) oluşan adlandırmadır.
   u 18 adet düşey sütun vardır. Bunlardan 8 tanesi A grubu, 8 tanesi B grubu (8B grubu 3
   
   gruptan oluşur.) sütunudur.
   
   u Her periyot kendine ait olan 1A grubu ile başlayıp, 8A grubu ile sona erer.
   u A grubu elementlerine ana(baş) grup elementleri adı verilir. 2A ve 3A grubu arasında yer
   alan B grubu elementleri ise geçiş elementleri olarak adlandırılır.
   u Bazı gruplara ise elementlerin kimyasal özellikleri dikkate alınarak özel isimler verilmiştir.
   1A grubu; Alkali metaller (H hariç), 2A grubu; Toprak alkali metaller, 3A grubu; Toprak
   
   metalleri, 6A grubu; Kalkojenler, 7A grubu; Halojenler, 8A grubu; Soy gazlar, B grupları;
   
   Geçiş metalleri


4. Mendeleyev’in yaptığı çalışmalarla il-
   gili;
   I. Günümüz periyodik cetvelini oluş-
   turmuştur.
   II. Elementleri atom numaralarına göre
   
   periyodik tabloya yerleştirmiştir.
   III. Keşfedileceğini düşündüğü bazı
   
   elementler için hazırladığı tabloda
   boş yerler ayırmıştır.
   yargılarından hangileri yanlıştır?
   A) Yalnız I B) Yalnız III
   C) I ve II D) I ve III
   E) II ve III


5. Günümüzde kullanılan periyodik sis-
   tem ile ilgili aşağıdaki ifadelerden
   hangisi yanlıştır?
   A) Yatay sıralara periyot denir.
   B) Dikey olarak hazırlanmış sütunlara
   
   grup adı verilir.
   C) Baş grup olarak 7 grup bulunur.
   D) 7 tane periyot bulunur.
   E) B gruplarında geçiş elementleri yer
   alır.


6. I. B gruplarında bulunan elementlerin
   
   tümü metaldir.
   II. A gruplarında metaller, yarı metaller,
   
   ametaller ve soy gazlar yer alır.
   III. 7A grupları halojenler olarak bilinir.
   IV. 2A grupları alkali metallerdir.
   Yukarıda periyodik sistem ile ilgili ve-
   rilen ifadelerden hangileri doğrudur?
   A) I ve II B) II ve III
   C) II ve IV D) I, II ve III
   E) II, III ve IV

2.Ünite ATOM VE PERİYODİK SİSTEM