Palme Yayınları - TYT Kimya Konu Anlatımlı 2018-2019

Çözümlü Sorular

74

Palme Yayınevi

Polar Kovalent Bağ Farklı ametal atomları arasında ortak kullanılan elektronlar atomlar tarafından eşit çekile- meyeceği için elektronlar çekim kuvveti fazla olan elemente doğru kayarlar. Böylece kısmen pozitif (d+) ve kısmen negatif (d–) uçlar oluşur. Böyle moleküllere polar moleküller, oluşan kovalent bağada polar kovalent bağ (kutuplu) denir. Yani farklı ametal atomları arasında oluşan bağdır. HCl molekülünde bağ çevresinde bulunan H ve Cl

HCl molekülünde ise bağ çevresinde bulunan H ve Cl atomlarının bağda bulunan elektronlara sahip çıkma eğilimleri (elektronegatiflikleri) birbirinden farklıdır. Cl atomu daha elektronegatif olduğu için kısmi negatif (δ–), H ise kısmi pozitif (δ+) yüklüdür. Bu nedenle HCl molekülünde hem atomlar arası bağ polardır, hem de molekülün kendisi po- lardır.

H 2 O molekülünde hidrojen ve oksijen atomları arasında ortaklaşa kullanılan elektronlar oksijen atomu tarafından daha fazla çekilmektedir. Bu nedenle su molekülünde hidrojen atomu kısmen pozitif (+), oksijen ise kısmen negatif (–) yüklüdür. H 2 O molekü- lünde oksijen atomu merkez atom olup son katmanında 6 elektron bulundurmaktadır. Bu 6 elektrondan iki tanesi bağlayıcı elektron olup H atomları ile bağ oluşumunda kullanılır- ken, diğer 4 elektron 2 elektron çifti olarak atomun çevresinde yer alır. Bu elektron çiftle- rinin itme etkisi sonucunda H 2 O molekülü asimetrik bir yapıya sahiptir ve polar özellik göstermektedir.

NH 3 molekülünde bağ oluşumunda kullanılan elektronlar, azot atomunun bağ elek- tronlarına sahip çıkma eğiliminin daha fazla olması nedeniyle azot atomu kısmen negatif (δ–), hidrojen atomu ise kısmen pozitif (δ+) olmaktadır. Bu nedenle atomlar arası bağlar polardır. Ayrıca azot atomunun bağ oluşturmamış elektron çiftlerinde dolayı molekül de polardır.

CO 2 molekülünde ortaklaşa kullanılan elektronlar yine oksijen atomunun karbon atomuna göre daha elektronegatif olması nedeniyle oksijen tarafından daha fazla çekilmekte

H H δ + δ +

δ – O •O

H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ –

δ + H Cl••

•

•δ –

H• •Cl

+ yük merkezi

yük
merkezi

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

H H

δ –

δ +

•

N

H

107° 107°

Bileşikler

ÜNİTE

2

NF 3 renksiz, kokusuz ve etkin olmayan bir gazdır

CO 2 MOLEKÜLÜ

Her bir karbon-oksijen bağı polardır ve elektron yoğunluğu daha elektronegatif olan oksijen atomuna kaymıştır. Doğrusal molekül geometrisinin bir sonucu olarak bu elektron yoğunluğundan oluşan etkiler birbirini götürür.

AMET ALLERİN BAĞ ELEKTRONLARINA SAHİP ÇIKMA EĞİLİMLERİ

Bağın polarlığı ya da apolarlığı ametallerin bağ elektronlarını çekme eğilimleri ile ilgilidir. Ame- tallerin kendi aralarındaki bağ elektronlarına sahip çıkma eğilimlerinin sıralaması aşağıda verilmiştir. F > O > Cl > N > Br > S > I > C > P > H

atomlarının bağda bulunan elektronlara sahip çıkma eğilimleri (elektronegatiflikleri) birbirinden farklıdır. Cl atomu daha elektronegatif olduğu için kısmi negatif (d–), H ise kısmi pozitif (d+) yüklüdür. Bağda kutuplaşma olur. Bu nedenle HCl molekülünde hem atomlar arası bağ polardır, hem de molekülün kendisi polardır. H 2 O molekülünde hidrojen ve oksijen atomları arasında ortaklaşa kullanılan elektronlar oksijen atomu tarafından daha fazla

H H δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl••

•

•δ –

H• •Cl

merkezi+ yük merkezi– yük

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

H H

δ –

δ +

•

N H H

H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

–

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

H H δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl••

•

•δ –

H• •Cl

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

H H

δ –

δ +

•

N H H

H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

–

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

H H δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl••

•

•δ –

H• •Cl

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

H H

δ –

δ +

•

N H H

H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

–

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

çekilmektedir. Bu nedenle su mole- külünde hidrojen atomu kısmen pozitif (d+), oksijen ise kısmen negatif (d–) yüklüdür. H 2 O molekülünde oksijen atomu merkez atom olup son katmanında 6 elektron bulundur- maktadır. Bu 6 elektrondan iki tanesi bağlayıcı elektron olup H atomları ile bağ oluşumunda kullanılırken, diğer 4 elektron 2 elektron çifti olarak atomun çevresinde yer alır. Bu elektron çiftlerinin itme etkisi sonucunda H 2 O molekülü asimetrik bir yapıya sahiptir ve polar özellik göstermektedir. NH 3 molekülünde azot atomunun bağ

H H

δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl• •••

•δ –

H• •Cl

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

δ –

δ +

•

N H H H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

H H

δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl• •••

•δ –

H• •Cl

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

δ –

δ +

•

N H H H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

elektronlarına sahip çıkma eğiliminin daha fazla olması nedeniyle azot atomu kısmen negatif (d–), hidrojen atomu ise kısmen pozitif (d+) olmaktadır. Bu nedenle atomlar arası bağlar polardır. Ayrıca azot atomunun bağ oluşturmamış elektron çiftinden dolayı molekül de polardır. CO 2 molekülünde ortaklaşa kullanılan

H H

δ + δ +

δ – O •O H H

O • ••

H H

H Cl δ + δ – δ + H Cl• •••

•δ –

H• •Cl

O C O

δ – δ + δ –

O C O

•

δ – δ + δ –

N

H

δ –

δ +

•

N H H H

107° 107°

131

Bileşikler

ÜNİTE

2

CO 2 MOLEKÜLÜ

elektronlar oksijen atomunun karbon atomuna göre daha elektronegatif ol- ması nedeniyle oksijen tarafından daha fazla çekilmekte ve oksijen tarafı kıs- men negatif (d–), karbon tarafı ise kısmen pozitif (d+) olmaktadır. Merkez atom olan karbonun her iki yanında yer alan oksijen atomlarının her ikisi de aynı yük yoğunluğuna sahip oldukla- rı için ve merkez atomda bağ oluşturmamış elektron bulunmadığı için atomlar arası bağlar polar olmasına karşın molekül apolar özellik göstermektedir. Apolar Kovalent Bağ � Aynı tür ametal atomları arasında ortak kullanılan elektron çiftinin eşit olarak çekilmesiyle yani atomların elektronegatiflik değerlerinin eşit olması ile oluşan bağlara apolar kovalent bağ (kutupsuz) denir. � Aynı tür ametal atomları arasında oluşan bağlarda kısmi negatif ve kısmi pozitif uçlar oluşmaz.

Moleküllerde Polarlık ve Apolarlık Bir molekülün polar ya da apolar olması ile iki atom arasında polar ya da apolar bağ oluşması farklı iki kavramdır. Atomlar arası bağlarda polarlığa ve apolarlığa bakılırken atomların aynı olup olmadığına bakıyorduk. Oysa bir molekülün polar ya da apolar oldu- ğunu anlamak için o moleküldeki (+) ve (–) yük yoğunluğuna bakılmaktadır. Aşağıda bazı moleküllerin neden polar ya da apolar oldukları anlatılmıştır.

N 2 , H 2 ve Cl 2 moleküllerine ait bağ yapıları incelendiğinde her üç molekülde de iki atom arasındaki bağda bulunan elektronların aynı atomlar tarafından çekildiği için eş kuv- vette çekilmektedir. Bu tür moleküllerde hem atomlar arası bağlar apolardır hem de mo- lekülün kendisi apolardır.

Aşağıda adlandırmaları verilen bileşiklerin formüllerini karşılarına yazınız. ➢ Amonyum okzalat.............................. ➢ Kükürt dioksit.............................. ➢ Diklor heptaoksit.............................. ➢ Kükürt hekzaflorür.............................. ➢ Amonyum nitrür.............................. ➢ Dikükürt diklorür.............................. ➢ Azot tribromür..............................

➢ Amonyum okzalat(NH 4 ) 2 C 2 O 4 ➢ Kükürt dioksit SO 2 ➢ Diklor heptaoksitCl 2 O 7 ➢ Kükürt hekzaflorürSF 6 ➢ Amonyum nitrür(NH 4 ) 3 N ➢ Dikükürt diklorürS 2 Cl 2 ➢ Azot tribromürNBr 3

NN HH ClCl

•N NH•• HCl•••• Cl••••

•• ••

NN•• HH•• ClCl••

KARBONMONOKSİT (CO) GAZI VE ETKİLERİ

Her yıl ülkemizde yüzlerce insan sobalardan sızan karbonmonoksit (CO) gazından zehirlene- rek hayatını kaybetmektedir. Bu zehirlenmenin kaynağı sanıldığı gibi kullanılan yakıttan dolayı değildir. Zehirlenme fosil yakıt denilen (kömür, odun, petrol ürünleri vb.) yakıtların eksik yan- ması ve ortamdaki oksijenin azalmasından kay- naklanmaktadır. Açığa çıkan karbonmonoksit (CO) gazı rengi kokusu ve tadı olmadığından do- layı hissedilemez. Karbonmonoksit (CO), renksiz, kokusuz, tatsız (yani varlığı hissetmesi zor), havadan hafif ve çok düşük yoğunluklarda bile zehirleyici bir gazdır. Havadan hafif olduğundan genellikle odaların üst, yani tavan kısımlarında toplanır. Duvarlardan bile sızabilir. Vücuda solunum yolu ile girer. Vücutta parçalanmaz, solunum yolu ile dışarı atılır. Karbonmonoksit (CO) zehirlenmeleri sıklıkla kapalı bir ortamda meydana gelen yanma sırasında olur. Solunum zehiri olan karbonmonoksit ile meydana gelen zehir- lenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmaz ise zehirlenmeler ölümle sonlanabilir.

İki grup tarafında halat çekme oyunu oynanırken eğer her iki taraf da denk kuvvetlerden oluşmuşsa hiçbir takım diğerine karşı üstünlük sağlayamaz. İşte bu kimyada apolarlık olarak adlandırılmakta- dır. Eğer halatı çeken taraflardan birisi daha kuvvetli ise bu durumda eşitlik bozulacak ve kuvvetli olan takım oyunu kazanacaktır. Bu da kimyada polarlık olarak adlandırılmaktadır.

130

Bileşikler

ÜNİTE –2

Aynı tür atomlar arasında birden fazla kovalent bağ oluşuyorsa herbir bağ apolardır. N 2 molekülündeki atomlar arasındaki bağların üçü ile H 2 ve Cl 2 moleküllerindeki atomlar arasındaki bağlar apolar kovalent bağdır.

Kovalent bağlanmada, bağı oluşturan
atomlar arasında elektron paylaşımı eşit
ise bağ apolar kovalent, elektron payla-
şımı farklı ise bağ polar kovalent olur.
Buna göre, aşağıdaki bağ türleri ile
ilgili olarak hangisi yanlıştır?
( 1 H, 6 C, 7 N, 8 O, 17 Cl)

Metalik Bağ

A) –C ≡ C– Apolar kovalent B) O = O Apolar kovalent C) –N = C Polar kovalent D) H – O – Apolar kovalent E) H – Cl Polar kovalent

1 H ve 9 F atomları arasında oluşan

molekülle ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi yanlıştır?
A) Atomlar arasında polar kovalent bağ
vardır.
B) Elektronlar molekülün F ucunda yo-
ğunlaşırlar.
C) F’nin bağ elektronlarına sahip çıkma
eğilimi H’den fazladır.
D) Apolardır.
E) 3 çift ortaklanmamış elektron içerir.

28.

C 2 H 6 PCl 3 CH 3 Cl NaCN N 2 H 2 CH 3 OH Yukarıda bazı moleküller verilmiştir. Bunlardan kaç tanesi hem polar kovalent bağa hem de apolar kovalent bağa sahiptir? ( 1 H, 8 O, 7 N, 15 P, 17 Cl, 6 C, 11 Na) A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1

3.Ünite KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

Palme Yayınları - TYT Kimya Konu Anlatımlı 2018-2019

74

N

H

H

H

CO 2 MOLEKÜLÜ

ÜNİTE

–

2

ÜNİTE

–

2

ÜNİTE

–

2

H H

O • ••

H H

O C O

N

H

H

H

H H

O • ••

H H

O C O

N

H

H

H

H H

O • ••

H H

O C O

N

H

H

H

Metalik Bağ

28.

Get our desktop app

Company

Features

Documentation

Resources