Örnek Sorular
Palme Yayınevi24.Ünite / BİTKİLERDE MADDE TAŞINMASI
- Baklagillerin köklerindeki nodüllerde yaşa-
yan rhizobium bakterileri ile ilgili,
I. Baklagillerle karşılıklı yarar esasına daya-
nan bir beslenme ilişkileri vardır.
II. Atmosferik azotun bitkinin kullanabilece-
ği forma dönüşmesinde görev yaparlar.
III. Bitki için geniş bir kök yüzey alanı oluştu-
rurlar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III - Tarlasına mısır eken bir çiftçi, tarlasındaki
azot miktarını artırmak için diğer yıl aşağı-
daki bitkilerden hangisinin ekimini yapmalı-
dır?
A) Pamuk B) Tütün
C) Şeker kamışı D) Karpuz
E) Fasulye - Bitkiler atmosferde bulunan,
I. azot,
II. karbondioksit,
III. oksijen
gazlarından hangilerini doğrudan kullanabi-
lirler?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
1 C 2 B 3 E� Bir bitki için zorunlu olan besin elementlerinden herhangi birisinin ortamda ye-
tersiz olması, diğerleri ne kadar yeterli olursa olsun bitki büyümesini sınırlan-
dırır. Yani bitki gelişimini, miktarı en az elementten yararlanma oranına göre
ayarlar. Buna minimum yasası adı verilir.
� Bitkide yeterli büyüme ve gelişmenin sağlanması için bitki beslenmesinde ge-
rekli olan elementleri içeren doğal veya yapay maddeye gübre denir.
� Organik gübre ve ticari (yapay) gübre olmak üzere iki çeşit gübre bulunur.
� Çürümüş bitki atıkları ve hayvan gübresi organik gübrelere örnek olarak ve-
rilebilir. Bu tip gübrelerde henüz parçalanmamış organik maddeler bulunur.
Bu organik maddelerin bitkiler tarafından kullanılması için inorganik besin ele-
mentlerine parçalanması gerekir. Bu işlem saprofit organizmalar tarafından
gerçekleştirilir.
� Ticari gübreler toprakta eksikliği en yaygın olan azot, fosfor, potasyum gibi
elementlerden kimyasal yollarla yapay olarak üretilir.
Organik gübre uygulanan topraklarda, inorganik besin elementleri
uzun sürelerde oluştuğu için bitkiler tarafından yavaş yavaş alınırlar ve dolayı-
sıyla toprakta uzun süre kalırlar. Ticari gübrelerdeki besin elementleri hemen
kullanılabilir durumda olduğundan toprakta uzun süre kalamaz.
Minerallerin Topraktan Alınmasında Bakteri ve Mantarların Etkisi
� Bazı bitkilerde, topraktan besin elementlerinin alınabilmesi amacıyla nodül ve
mikroza gibi özelleşmiş yapılar bulunur.
a. Nodül
� Bitkiler atmosferde gaz halinde bulunan azotu (N 2 ) doğrudan kullanamazlar.
Atmosfer azotunun bitkinin kullanabileceği forma dönüştürülmesi olayına bi-
yolojik azot bağlanması (biyolojik azot fiksasyonu) adı verilir.
� Biyolojik azot bağlanması karasal ekosistemlerde azot bağlayıcı bakteriler ve
bazı bitkilerin kök nodüllerinde simbiyotik yaşayan bakteriler tarafından ger-
çekleştirilir. Sucul ekosistemlerde ise bu olay siyanobakteriler tarafından ger-
çekleştirilir.
� Baklagil grubu bitkilerle (bezelye, fasulye) azot bağlayacı bakteriler (rhizobium)
arasında karşılıklı yarar esasına dayanan (mutualizm) bir ortak yaşam görülür.
� Azot bağlayıcı bakterilerin, bitkilerin kök hücrelerine girmesiyle nodül olarak
adlandırılan yumrular oluşur.
� Nodüldeki bakteriler ortamdaki azot gazını toprağa amonyak olarak bağlar.
Daha sonra amonyak amonyum ile nitrata dönüşür. Bitkiler bu tuzları fotosen-
tez olayında kullanarak amino asit gibi azot içeren organik bileşikleri üretir.
� Bitkiler bu hizmetleri karşılığında azot bağlayıcı bakterilere barınak ve besin
sağlarlar.
Baklagil ekimi toprağı azot bakımından zenginleştirir. Çiftçiler toprağın
azot seviyesini düşüren kültür bitkileriyle (mısır gibi), toprağın azot seviyesini
yükselten baklagilleri (bezelye gibi) dönüşümlü ekerler. Bu yöntem ürün rotas-
yonu olarak adlandırılır.