Örnek Sorular
Palme Yayınevi5.Bölüm / Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
- Küresel ısınma sonucu,
I. tarımsal üretim,
II. biyoçeşitlilik,
III. kutuplardaki buzul miktarı
niceliklerinden hangilerin azalması beklen-
mektedir?
A) Yalnız III B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III - Atmosfere salınan CFC gazlarının artması,
I. ozon tabakasının incelmesi,
II. yeryüzüne ulaşan mor ötesi ışın miktarı-
nın azalması,
III. cilt kanserine yakalanan birey sayısının
artması
durumlarından hangilerine neden olur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III - Atmosferdeki gazlardan hangisinin artması
küresel ısınmanın temel nedenidir?
A) Karbondioksit B) Oksijen
C) Azot D) Kükürt dioksit
E) Azot dioksit
94 B 95 B 96 D2– Ozon tabakasının incelmesi
� Ozon (O 3 ) tabakası, atmosferin üzerindeki stratosferde bulunur. Bu tabaka, gü-
neşten gelen ve canlıları olumsuz yönde etkileyen mor ötesi (ultraviyole) ışınları
emerek yeryüzüne ulaşmasını engeller. Mor ötesi ışınlar kanser ve mutasyonla-
ra neden olduğundan canlılar için zararlıdır.
� Ozon tabakasının incelmesindeki en büyük etken kloroflorokarbon (CFC) adı
verilen kimyasal maddelerdir. Kloroflorokarbon gazları klimalarda, buzdolapla-
rında ve deodorantlarda kullanılmaktadır. Bu gazlar ozon ile tepkimeye girerek
ozon tabakasının incelmesine neden olur.
Kloroflorokarbon içeren maddelerin en önemlileri; spreyler, plastik kö-
pükler, klor türevleri, aerosoller ve yangın söndürücülerdir.
� Güneş ışığının etkisiyle tepkimeye giren egzoz gazları, kirli havadan oluşan du-
man bulutları içinde ozon (O 3 ) ve azot dioksit (NO 2 ) moleküllerine dönüşmek-
tedir. Bunun sonucunda da atmosferin yeryüzüne yakın alt kısımlarında ozon
birikimine bağlı olarak bir ozon kirliliği meydana gelmektedir. Yüksek oranda
ozon gazı içeren hava ise insanlarda göz, burun ve solunum yolları dokularının
tahriş olmasına yol açmaktadır.
� Aşağıda atmosferdeki serbest klorun, ozonu nasıl yıktığını göstermektedir.
1 CFC’lerden gelen klor, ozon (O 3 ) ile etkileşerek klor monoksit (ClO) ve
oksijen (O 2 ) oluşturur.(^3) Güneş ışığı, Cl 2 O 2 ’nin O 2 ve serbest klor atomlarına parçalanmasına
neden olur. Klor atomları döngüyü tekrar başlatabilir.
(^2) İki ClO molekülü reaksiyona girerek klor peroksit (Cl 2 O 2 ) oluşturur.
Klor
Güneş ışığı
Klor atomu
O 3
Cl 2 O 2
O 2
O 2
ClO
ClO
2
1
3
3– Asit Yağmurları
� Fosil yakıtların çok kullanılması sonucu atmosfere yayılan azot oksit ve kü-
kürt dioksit gazları su buharı ile tepkimeye girerek nitrik asit ve sülfürik asit
moleküllerini oluşturur. Bu asitlerin yağmur suyu ile karışması sonucu oluşan
asit yağmurlarının pH’sı düşüktür (pH < 5,2). Sonuç olarak pH'ı düşük olan
asit yağmurları, ormanların yok olması, suları asitleşen göllerde canlılığın sona
ermesi ve konutların zarar görmesi gibi kötü sonuçlar doğurabilir.