Palme Yayınları - YKS Biyoloji Konu Anlatımlı A 2018-2019

Örnek Sorular

Palme Yayınevi

1.Bölüm / Mendel Genetiği ve Uzantıları

29. Yapılan bir dihibrit çaprazlamadan elde edi-
    len sonuçların, Mendel’in öngördüğü feno-
    tip açılım oranlarına uyması için,
    I. aleller arasındaki baskınlığın tam olması,
    II. iki genin farklı homolog kromozomlar üze-
    rinde bulunması,
    III. baskın alelleri taşıyan gametlerin birbiriyle
    
    döllenme olasılığının fazla olması
    koşullarından hangilerinin olması gerekli-
    dir?
    A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
    D) II ve III E) I, II ve III
    (2014 – LYS)


30. MN kan grubundaki anne ve babanın ço-
    cuklarında oluşabilecek fenotip çeşit ve
    oranları aşağıdaki grafiklerden hangisinde
    verilmiştir?

A) Birey oranı

Fenotip

çeşidi

2

3

1

B) Birey oranı

Fenotip

çeşidi

2

3

1

E) Birey oranı

Fenotip

çeşidi

2

3

1

C) Birey oranı

Fenotip

çeşidi

2

3

1

D) Birey oranı

Fenotip

çeşidi

2

3

1

( : M grubu : MN grubu)

: N grubu)

26 B 27 A 28 E

F. MENDEL GENETİĞİNİN GENİŞLETİLMESİ:

� 20. yüzyılda genetikçilerin yaptığı çalışmalar, kalıtım ilkelerinin Mendel’in tarif

ettiğinden  çok  daha   karmaşık    olduğunu    ortaya  koymuştur.  Mendel’in   bezelye-

lerde   incelediği  yedi     karakter   ayrı     kromozomlar    üzerinde    (bağımsız   gen)     olup,  

karakteri   ortaya  çıkaran genlerden   biri     diğerine   tam  baskındır. Fakat   bu   durum  

tüm  kalıtsal   karakterler için     aynı    değildir.  Farklı  karakterlere    ait  genler aynı     kro-

mozom   üzerinde    bulunabildiği   gibi     (bağlı gen),   bir  karaktere  etki     eden   iki  alel   

gen  arasında   tam  baskınlık  durumu  da   görülmeyebilir.    Bu   bölümde    Mendel  

genetiğini  genişleterek,   Mendel  tarafından  açıklanamayan,  eksik   baskınlık,  eş  

baskınlık,  pleiotropi  ve  çok alellik gibi    durumları   inceleyeceğiz.

1. Eş Baskınlık

� Eş baskınlıkta alel genlerin fenotipteki etkileri birbirine eşittir. Heterozigot du-

rumda   alel    genlerin    her ikisi   etkisini    birlikte    gösterir.

� Bu durumun en iyi örneklerinden birisi insanlarda M, N ve MN olarak bilinen

üç   farklı  kan     grubunun   bulunuşudur.    Bu   gruplandırma,  alyuvarların    zarında bu-

lunan   M    ve  N   antijenlerine  dayanır.    Alyuvar zarında yalnızca    M    antijeni   taşıyan 

bireyler    M,   yalnızca   N    antijeni   taşıyan bireyler    ise  N   kan     grubuna    sahip   olurlar.    

Alyuvarlarının  zarında M    ve  N   antijenlerini  birlikte    bulunduran  bireyler    ise  MN 

kan grubunda    olurlar.

Fenotip Genotip Alyuvarın zarındaki antijen

M MM M  antijeni

N NN N  antijeni

MN MN M ve  N   antijeni

İnsanlarda M, N ve MN fenotipli kan gruplarının genotipleri ve içerdiği antijen çeşitleri

2. Çok Alellik

� Mendel tüm kalıtsal karakterlerin iki alel gen ile kontrol edildiğini düşünüyordu.

Mendel'den  sonra   yapılan çalışmalarda    bazı     karakterlerin  ikiden  fazla    alel    gen    

tarafından  kontrol edildiği    sonucuna    ulaşıldı.

� Tavşanlarda kürk rengi ve insanda kan gruplarının kalıtımında ikiden fazla alel

gen  rol     oynar. Bir  karakteri  oluşturan   alel     çeşidinin  ikiden  fazla   olmasına    çok

alellik denir.

� Çok alellik kavramı popülasyon için geçerlidir. Bir karakterin kaç aleli olursa

olsun   diploit canlı   bu   alellerden en   fazla  ikisine,    haploit canlı   ise  bir     tanesine   

sahiptir.   Örneğin bir  karakterin A 1 , A 2   ve  A 3     şekilde üç   farklı  aleli   olsa    bile    diploit    

bireyde bunlardan   sadece  ikisi    (A 1 A 1 , A 1 A 2 , A 1 A 3 ...);  haploit    bireylerde  ise  bu 

alellerden  sadece  biri    (A 1 , A 2 , A 3 )  bulunur.