Örnek Sorular
2.Bölüm / Hücre Teorisi ve Hücre Zarından Madde Geçişleri
Palme Yayınevi- Bilimsel çalışma sürecinde,
I. hipotezin kurulması,
II. kontrollü deneylerin uygulanması,
III. problemin belirlenmesi
basamakları hangi sıra ile uygulanmalıdır?
A) I – II – III B) II – I – III C) III – I – II
D) I – III – II E) III – II – I - Bir grup öğrenci proje çalışması kapsamında
“Işığın, patates bitkisinin filizlenmesi üzerinde
olumlu etkisi vardır.” görüşünü ileri sürerek araş-
tırmaya başlıyor. Öğrencilerin bu amaçla yaptığı
çalışmalarınaşamaları aşağıda verilmiştir.
• 10 adet patates alınarak her biri uzunla-
masına ikiye kesilmiştir.
• Her bir patates parçasının üzerindeki göz
bölgeleri sayılıp kaydedilmiştir.
• Her bir patates parçasının alt kısmı, ısla-
tılmış kağıt havlulara sarılmış ve kesik kı-
sımları üste gelecek şekilde şeffaf naylon
torbalara yerleştirilmiştir.
• Naylon torbaların ağızları kapatılarak
üzerlerine toplu iğneyle eşit sayıda delik
açılmıştır.
• Bu şekilde hazırlanan patateslerden ya-
rısı ışık alan yarısı da karanlık ortama
konulup diğer koşullar özdeş tutulmuş-
tur.
• Öğrenciler bir hafta sonra naylon tor-
baların ağızlarını açarak her bir patates
parçasının üzerindeki filizleri sayarak
kaydetmişlerdir. Bu çalışmayı üç kez tek-
rarlamışlardır.
• Bulgularına göre ışığın, filizlenmeyi olum-
lu yönde etkilediğini kaydetmişlerdir.
Öğrencilerin bu proje çalışmasında aşağı-
dakilerin hangisi yer almaz?
A) Kontrollü deney yapma
B) Gözlem yapma
C) Teori oluşturma
D) Çıkarım yapma
E) Hipotez oluşturma
(2018 – TYT)
I. BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI
� Bilim insanları doğayı anlamak için uygun yöntemler seçerler. Bu süreçte hangi
yöntemin kullanılacağı araştırılan problemin doğasına, bilim dalına ve bilim in-
sanının olaya bakış açısına göre değişir.
� Bilimsel araştırmaların temelini oluşturan kavramsal yaklaşım bilimsel yön-
temdir.
� Bilimsel yöntem, birbiriyle bağlantılı bir seri basamak içerir. Bu basamakların
uygulanma sırası, yapılan araştırmaya göre bazı farklılıklar gösterebilir. Aşağıda
bilimsel çalışma süreci genel olarak özetlenmiştir:
• Bilimsel çalışma sürecinin başında çözümü aranacak problemin net bir şe-
kilde ortaya konması gerekir. Bilim insanları bu amaçla çeşitli gözlemler ya-
par ve konuyla ilgili daha önceden yapılmış çalışmalardan faydalanırlar.
• Gözlem bilgi (veri) toplamak için algılarımızın kullanılmasıdır. Gözlemler nitel
ve nicel olmak üzere ikiye ayrılır. Ölçüme dayanmayan, duyu organları ile
yapılan gözlemlere nitel gözlem denir. Ölçmeye dayanan gözlemlere ise
nicel gözlem denir.
• Yapılan gözlemler ve toplanan verilerin ışığında hipotez kurulur. Hipotez,
problem için ileri sürülen geçici bir çözüm yoludur. Bilimsel bir hipotez, ilave
gözlemler ya da deneyler yapılarak test edilebilir özellikte kurulmalıdır. Bu
basamaktan sonra kurulan hipotez ile ilgili tahminler yapılır.
• Bilim insanları kurdukları hipotezi test etmek için kontrollü deneyler tasar-
larlar. Bu deneylerde bir deney grubu bir de kontrol grubu bulunur. Kont-
rol grubu, deney grubunda yapılan uygulamanın etkilerinin karşılaştırılması
amacıyla kullanılır.
• Deney grubunda, deneye etki eden faktörlerden sadece bir tanesi değiştiri-
lir. Deneyde etkisi araştırılan değişkene bağımsız değişken denir. Bağım-
sız değişkene bağlı olarak değişen değişkene ise bağımlı değişken denir.
Örneğin ışık renginin (dalga boyunun) fotosentez hızına etkisi araştırılırken
diğer tüm şartlar sabit tutulur ve ışık rengi değiştirilir (bağımsız değişken).
Kullanılan ışık rengine göre fotosentezin hızında meydana gelen değişim ise
bağımlı değişkendir.
• Kontrollü deney sonuçları hipotezi desteklemiyorsa hipotez terk edilir.
Kontrollü deney sonuçları hipotezi destekliyorsa veriler analiz edilir ve çıka-
rımlarda bulunulur. Daha sonra elde edilen bu çıkarımlar diğer bilim insanları
ile paylaşılır. Bunun için bilim insanları çalışma sonuçlarını bilimsel dergi ve
konferanslarda sunarlar (raporlama). Bu sayede bilim insanları kendi alan-
larındaki gelişmeleri takip ederler. Ayrıca yapılan araştırmaların sonuçlarının
tekrar test edilmesi, yeni problemlerin tanımlanması, hipotezlerin kurulması
ve araştırmaların yapılması için bu paylaşım çok önemlidir.