Palme Yayınları - YKS Biyoloji Konu Anlatımlı A 2018-2019

Örnek Sorular

Palme Yayınevi

2.Bölüm / Hücre Teorisi ve Hücre Zarından Madde Geçişleri

46. Hücre zarında bulunan proteinlerle ilgili,
    I. Madde taşınımında görev alırlar.
    II. Karbonhidrat ve yağlara bağlı olarak bu-
    lunabilirler.
    III. Hücre zarının özgüllüğünü sağlarlar.
    ifadelerinden hangileri doğrudur?
    A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
    D) II ve III E) I, II ve III

47.

I 12 II

123 3

III

Akıcı   mozoik  zar  modeline   ait  yukarıdaki 

şemadaki    numaralandırılmış   yapılar ile  ilgili 

aşağıda yapılan eşleştirmelerden    hangisi 

doğrudur?

I II III

A) Glikoprotein Fosfolipit Glikolipit

B) Glikoprotein Glikolipit Fosfolipit

C) Glikolipit Glikoprotein Fosfolipit

D) Fosfolipit Glikolipit Glikoprotein

E) Glikolipit Fosfolipit Glikoprotein

48. Hücre zarının,
    I. elektrik yüklü olması,
    II. zar lipitlerinin iki tabakalı dizilmesi,
    III. zar lipitlerinin hareket hâlinde olması,
    IV. yüzey proteinlerine karbonhidratların ek-
    lenmesi
    özelliklerinden hangileri özgüllüğünü sağ-
    lar?
    A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve III
    D) II ve III E) III ve IV
    (2010 – YGS)

43 C 44 C 45 B

tüm  vücuda dağıldığı   halde   sadece  tiroit   bezindeki  hücrelerin  zarlarındaki    re-

septörler   tarafından  tanınır.

�    Hücre  zarı     canlı   ve  seçici geçirgendir.    Bu   özellikten dolayı  bazı     moleküller hüc-

re   zarından   geçebilirken,   bazı     moleküller geçemez.    Böylece hücrede madde   

alış    verişi  denetlenmiş olur.   Hücre   zarından;

•    küçük  moleküller  büyük   moleküllere göre,

•    nötr   maddeler    iyonlara    göre,

•    negatif    iyonlar pozitif iyonlara    göre,

•    yağda  çözünen maddeler    (A,  D,  E,  K       vitaminleri),  çözünmeyenlere  (B,  C   vita-

minleri)    göre,

•    yağı   çözen   maddeler    (alkol, eter,   kloroform   vb.)    çözmeyenlere    göre    

daha    kolay   geçer.

II. HÜCRE   ZARINDAN    MADDE   GEÇİŞLERİ

�    Hücre  zarından    küçük   moleküllerin    geçişi  hücrenin    enerji  (ATP)   kullanıp    kullan-

mamasına    göre    pasif   ve  aktif   taşıma  olarak  iki şekilde gerçekleşir.    

�    Büyük  moleküllerin    hücre   içine   ya   da  hücre  dışına  geçişleri   ise  endositoz  ve  

ekzositoz   olmak   üzere   iki şekilde gerçekleşir.

Hücre zarından madde taşınımı

Küçük moleküllerin

taşınımı

Aktif taşıma

• Basit difüzyon


• Kolaylaştırılmış difüzyon

Pasif taşıma

Difüzyon Osmoz

Büyük moleküllerin

taşınımı

Ekzositoz

• Fagositoz


• Pinositoz

Endositoz

A.  PASİF   TAŞIMA

�    Her    molekülün   kendine ait  bir     kinetik    (hareket)   enerjisi    vardır. Bundan  dolayı  

moleküller  sürekli hareket halindedir. Bir  molekülün  çok  yoğun  olduğu  ortam-

dan  az  yoğun  olduğu  ortama  kendine ait  kinetik    enerjisini  kullanarak  geçmesi-

ne  pasif   taşıma denir.

Pasif   taşımada         ATP kullanılmadığından,    canlı   ve  cansız  tüm     hücreler-

de  gerçekleşebilir.

Pasif   taşıma  sonucunda   bulunduğu   ortamla madde   yoğunluğu   eşitle-

nen  bir     hücrede    madde   alış     verişi durmaz. Maddenin    hücre   içine   giriş    ve  çıkış  

hızı    eşitlenir.

Pasif   taşıma  difüzyon    ve  osmoz   olmak   üzere   iki farklı  biçimde gerçekleşir.

1. Difüzyon
   � Molekül ya da iyonların çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama kendiliğinden
   
   geçmesine denir.
   
   � Difüzyona olanak sağlayan kuvvet yoğunluk farkı olduğundan, geçiş yoğunluk-
   lar eşitleninceye kadar devam eder. Parfüm kokusunun oda içinde dağılması
   
   ve suya damlatılan boyaların suda yayılması difüzyona örnek olarak verilebilir.