jego metody teatralnej, wpisującej akt
twórczy w zjawiska natury, staje się koniec
końców produktem, jako fakultatywny
kurs na wydziale Artes Liberales, czy
pretekstem do budowy efektownego ogrodu
w gardzienickim Ośrodku, który co prawda
drastycznie podniósł jakość realizowanych
tam sesji zdjęciowych, ale nie zmienił
charakteru stosowanej w OPT za rozgrzewkę
gry w woodball.
Jerzy Grotowski widział w tym określeniu
coś więcej – mówił o „ekologii człowieka”,
niezbędnej do praktykowania kultury czynnej,
dzielił ją na ekologię międzyludzkiego
i pozaludzkiego. Substancją ekologii
międzyludzkiego „jest kontakt, obcowanie
między ludźmi (dotyczy to także działań, w
których występuje element widowiskowy,
choćby w ograniczonej mierze)”.^5 Ale poza
twórczością widowiskową składać się na
nią miały wszystkie działania zespołu,
czyli, najogólniej mówiąc, ten rodzaj
aktywistycznego nerwu, który późniejsi
kontrkulturowcy spod znaku Ósemek
nazywali wolą życia czynnego, a który
powoduje, że człowiek „nie ulega panice,
rozpadowi, poczuciu niepewności”.^6 Myślę
więc, że off jest tak bardzo eko, jak eko może
być codzienne, świadome obywatelskie
zaangażowanie w rzeczywistość, nawet
jeśli nie zawsze sprawy klimatu będą dla
niego wiodącym tematem. Co więcej, mam
przekonanie, że dopiero dziś, w czasach
skupionych na budowaniu horyzontalnych,
równościowych relacji, dopiero w tym
splocie różnych aktywistycznych postaw
offowe działanie zdaje się realizować
wspólnotowe intuicje Grota.^7
Greta Thunberg, nastoletnia aktywistka,
będąc forpocztą zmian i przyszłych
młodzieżowych ruchów, musiała być rzecz
(^5) Jerzy Grotowski. Hipoteza robocza. [W:] tegoż. Teksty
zebrane. Warszawa–Wrocław 2012.
(^6) Tamże.
(^7) Por. np. Katarzyna Kułakowska. Akrobatka. Szkic o
Erdmute Sobaszek. [w:] tejże. Błaźnice. Kobiety kontrkul-
tury teatralnej w Polsce. Warszawa 2017.
jasna siłami medialnych lobby spychana
do roli swoistej maskotki sprawy kryzysu
klimatycznego, ale sedno jej płomiennych
wystąpień pozostaje bliskie temu, w czym
teatralny off przoduje. Tomik z zapisami jej
przemów nosi tytuł No one is too small to
make a difference^8 – czego sama doskonale
dowiodła, stając ze swoją niezgodą przed
możnymi tego świata. W jej pełnym otuchy
wezwaniu nie chodzi przecież o prywatne
proekologiczne przyzwyczajenia, ale
o budowanie szerokiej świadomości
problemu – i wokół niej wspólnoty, bo tylko
wspólny opór może prowadzić do zmian.
Pod tym względem nawet najmniejsze
offowe miejsca robią dla świata naprawdę
wiele. No one is too small.
(^8) Greta Thunberg. No one is too small to make a differ-
ence. Penguin Books 2019.