Đ
ọc bài viết của chú Trừng về tinh thần hướng đạo của Ba tôi
“Phải biết ái nhân như ái thân” hay trong lời hứa “Giúp đỡ
mọi người không cứ lúc nào”, mẫu chuyện về sự thanh liêm
và công minh của Ba đã hi hữu cứu sống gia đình trong những ngày
“tranh tối tranh sáng”. Tôi nhớ lại một câu chuyện khác về Ba tôi,
câu chuyện đưa tôi trở lại khung cảnh thanh bình của thời đi học tại
trường Trần Quí Cáp, Hội An.
Thời trung học, chúng tôi luôn luôn thích thú với những câu
chuyện ngoài lề trong các bài giảng của thầy cô. Thầy Mai Chánh
Trí thường hay kể chuyện hấp dẫn và dẫn học sinh đi “ta bà thế giới”
qua những câu chuyện có khi không liên quan gì đến môn vật lý của
mình và nhiều khi sực nhớ lại thì có khi không còn đủ thời giờ cho
bài giảng và như thế cả lớp rất mừng vì khỏi học bài mới.
Thầy Nguyễn Công Trợ với những giai thoại làng nho lý thú, cùng
những câu đối chát tuyệt vời của các văn nhân như “ai công hầu, ai
khanh tướng” mà tôi còn nhớ lâu hơn cả những bài giảng văn, thỉnh
thoảng thầy còn trích vài câu thơ Hồ Xuân Hương và bỏ lửng giữa
chừng phần giải thích với nụ cười tủm tỉm.
Tuy nhiên, câu chuyện mà tôi nhớ lâu là vào năm lớp 10 (đệ tam,
năm 1971) của thầy dạy toán, thầy ít kể chuyện ngoài lề, nhưng có
một lần thầy kể về sự khó khăn để vươn lên của những học trò nghèo
miền quê xứ Quảng như: Điện Bàn, Đại Lộc, Quế Sơn,... Nơi các
học sinh nghèo thiếu thốn tất cả phương tiện, thời tiết khắc nghiệt,
chiến tranh tàn phá. Thầy muốn khuyên nhủ chúng tôi đừng bỏ phí
cơ hội học vấn đang có mà hãy siêng năng học hành.
Tuy nay không còn nhớ rõ hết chi tiết, nhưng đó là một câu
chuyện về người học trò nghèo ở huyện Đại Lộc với ước mơ học
vấn. Thời đó, chính phủ VNCH có cấp học bổng cho các học sinh
nghèo, ưu tú để giúp các học sinh có thể theo đuổi việc học. Nhiều
khi đây là chiếc cầu duy nhất để bao nhiêu học sinh nghèo hiếu học
được vươn đến chân trời tri thức.
Do phương tiện liên lạc, giao thông khó khăn, nhiều khi tin tức
đến các vùng thôn quê hẻo lánh thì đã muộn màng, hơn nữa mọi thủ
tục xin học bổng đều phải làm tại Hội an, tỉnh lỵ của Quảng Nam.
Đại Lộc Hội An là một hành trình “từ quê lên tỉnh”, xa xôi, tốn kém