karalayarak, adeta doğuran bir kadının
sancılarını duyarak, yaratmışlardır.
İtalyan doktoru Lombroso, cinayet
işleyenleri, suçluları son asırda gruplara
ayırmış ve bunları sınıflandırmıştır. Halbuki
kaç asır evvel Shakespeare aynı tasnifi
yapmıştı. Hamlet bir deli suçlu, Macbeth bir
anadan doğma suçlu, Othello bir tesadüfi-
asabi suçlu tipidir. Sanat burada da ilmi
geçmesini bilmiştir.
Sanattan başka hiçbir şey ama hiçbir şey,
insanı hayvandan ayıramaz. Gene unutma-
malıyız ki hayvandan ayrılmak için
muhakkak yaratmak şart değildir. Sanat'tan
anlamak, onu duymak ta kafidir. Çünkü bir
sanat eseri karşısında zevk duymak, sadece
onu benimsemek değil, belki onu sanatkarı
ile birlikte yeniden yaratmaktır.
Madam Bovary belki kaltağın biriydi. Fakat
sanatkarın menşurundan onu seyrediniz,
aşklarını ve en mühimi ıstıraplarını duyunuz.
Lamartine gibi siz de eserin sonunda onu
öldürdüğü için muharririne kızarsınız. Şimdi
Eflatun'un ne kadar haklı olduğunu daha iyi