Marek Rubnikowicz
MUZEUM NOŚNIKIEM TOŻSAMOŚCI MIEJSCA.
SPOSTRZEŻENIA I UWAGI
Inspiracją do podzielenia się uwagami i spostrzeżeniami dotyczącymi lokalizacji
instytucji muzealnej w najbardziej optymalnej przestrzeni miasta było zaproszenie
na seminarium „Muzeum w Iławie – potrzeba i konieczność”, podczas którego ana-
lizowane były różne warianty ulokowania budynku muzeum w Iławie. Ten z pozoru
tylko niewielki problem po głębszej analizie jest jednym z kluczowych przy tworzeniu
strategii i mapy kulturalnej miasta. Wprowadzenie w określoną przestrzeń miasta
nowych funkcji poprzez umieszczenie w niej instytucji muzealnej z odpowiednio
przygotowaną linią programową nie tylko zmieni jakościowo przestrzeń urbanistycz-
ną, ale - co ważne - nada jej całkiem nowy wizerunek funkcjonalny. Muzeum bowiem
poprzez swoją działalność wytworzy nowe, wygenerowane programem działalności
jakości kulturowe, które staną się bez wątpienia elementem wzbogacającym prze-
strzeń miasta, zmieniając jego charakter wizerunkowy.
Muzeum – definicja zadań i celów, misja
Muzea w polskim systemie prawnym funkcjonują w oparciu o Ustawę o muze-
ach z dnia 21 listopada 1996 roku. W części wstępnej ustawodawca określa zadania
i cele instytucji muzealnej nastawionych na gromadzenie, katalogowanie, prze-
chowywanie, zabezpieczanie, urządzanie wystaw, prowadzenie badań naukowych
(na bazie gromadzonych zbiorów) i prac wykopaliskowych, prowadzenie działal-
ności edukacyjnej, zapewnienie właściwych warunków zwiedzania i korzystania
ze zbiorów. Zadania te, określone przepisami prawa, nakreślają nam podstawo-
we zakresy funkcjonowania muzeum, ale jednocześnie nie wskazują na fakt, czy
muzeum ma być organizacją prowadzącą działalność statyczną – pasywną, nasta-
wioną jedynie na spełnienie wymogu ustawowego, czy też kreatywnie i aktywnie
funkcjonującą instytucją kultury wpisującą się i kreującą wizerunek kulturowy
miejsca, w którym funkcjonuje. Czasy instytucji o statycznej formie działalności
w zdecydowanej większości muzeów polskich są już przeszłością, a kreowane
przez prowadzących te instytucje pojęcie „świątyni sztuki” odbierane jest obecnie
jako swoisty archaizm konceptualny. Nie negując wyjątkowości miejsca i wartości
zgromadzonych w nim zbiorów, pamiętać musimy, że obecnie instytucja muzeal-
na jest niezmiernie ważnym ogniwem w polityce kulturalnej miast i regionów. To
właśnie linie programowe tam tworzone, a następnie realizowane poprzez różne