MUZEUM W IŁAWIE. Potrzeba i koniecznośćNarodziny miasta – czasy zakonników i rycerzy
Powstaniu ośrodka miejskiego w Iławie towarzyszyły różnego rodzaju przed-
sięwzięcia osadnicze, znacznie bardziej złożone niż może to wynikać z treści sa-
mego aktu lokacyjnego miasta. Wiemy o tym dzięki nowym źródłom, których wciąż
dostarcza nam archeologia. Wykopaliska z terenu Starego Miasta czy też z ul. Ka-
zimierza Jagiellończyka wskazują na pewien etap przejściowy pomiędzy czasami
pruskimi i krzyżackimi, etap wspólnej egzystencji dwóch światów. Niezwykle in-
teresująco proces ten obrazują odkrycia w obrębie grodziska na Wielkiej Żuławy
i powiązane z nim relikty przeprawy mostowej łączącej niegdyś wyspiarski półwy-
spem Nieprzyjaznym z półwyspem Krzywy Róg. Analizy pobranych próbek drewna
wskazują, że konstrukcja ta powstała w II poł. XIII w., dwa pale pochodzą z drzew
ściętych pomiędzy 1268 a 1269 rokiem, tymczasem pobliski gródek stożkowaty
funkcjonował w XIII – XIV w. Oznacza to, że decyzja o założeniu miasta wynika-
ła z zaawansowanych procesów utrwalania władzy zakonu krzyżackiego nad Je-
ziorakiem i zapadła po trwałym zainstalowaniu się w okolicy braci rycerzy. Z tego
okresu pochodzi wydobyty z dna Jezioraka żelazny topór. W oparciu o charakte-
rystyczną konstrukcję jest on szeroko datowany na przełom X–XIII w., niemniej
zaleganie w pobliżu wspomnianej przeprawy mostowej pozwala zaryzykować ich
chronologiczne powiązanie (fot. 17).
Fot. 17. Topór żelazny z Jezioraka na wysokości Iławy, wczesne średniowiecze, X-XIII w.