Iławskie muzealia w Muzeum w Ostródziepaństwo protestanckie w Europie uniknęło szalejących wówczas na kontynencie
wojen religijnych i korzystało z zapewnionej pokojem koniunktury gospodarczej.
Sytuacja ta uległa zmianie w XVII w. kiedy to Rzeczypospolita, zwierzchnik poli-
tyczny Księstwa, uwikłana została w szereg wyniszczających wojen. Dla regionu
nadbałtyckiego wiek XVII oznaczał rywalizację największych potęg o hegemonię
w tej części Europy, a dla Prus teatr wyniszczających wojen polsko-szwedzkich.
W latach 1626-1629 w regionie miały miejsce działania związane z tzw. wojną o Wi-
słoujście, kiedy to okolice Iławy przemierzały zarówno oddziały szwedzkie jak
i polsko-litewskie. Na czele tych pierwszych stał król Gustaw II Adolf – Lew półno-
cy. Identyfikacja poszczególnych odkryć z przekazami pisanymi bywa bardzo ryzy-
kowna. W wielu przypadkach taki zbieg ma charakter hipotetyczny, nie można go
potwierdzić ale co istotniejsze wykluczyć. W ten sposób interpretujemy odkrycie
niewielkiego depozytu monet z Fabianek, dokonane przez Krzysztofa Kępińskiego
z TMZS z Susza. Na zespół z Fabianek składa się zaledwie sześć numizmatów da-
towanych na lata 1623–1626. Są tą głównie polskie monety Zygmunta III Wazy: dwa
Fot. 21. Szelągi krzyżackie i jagiellońskie z ok. Iławy, późne średniowiecze, XV w.