lokalne społeczności kultury łużyckiej ewe. społeczności kultury kurhanów
zachodniobałtyjckich.
- Siekierka z brązu z tulejką odkryta w ok. Szczepkowa, gm. Iława. To z kolei
młodsza forma siekierek pradziejowych. Ich produkcja przypada na schyłek
epoki brązu/wczesną epokę żelaza i odnosi się do I tys. p.n.e. Charakteryzuje ją
masywna forma. Siekierki tulejkowate to powszechnie odnotowywane narzę-
dzia (ewentualnie elementy uzbrojenia) społeczności kultury łużyckiej.
- Skarb ozdób z brązu z Lubnowych Wielkich, gm. Susz. To elitarny zestaw
ozdób datowany na V okres epoki brązu, czyli lata 950/800 - 750 p.n.e. Ak-
tualnie stanowi on najstarszy depozyt skarbowy odkryty na terenie Pojezie-
rza Iławskiego. Jako skarb należy w tym przypadku rozumieć zestaw cenne-
go dobytku, który został intencjonalnie zdeponowany. W jego skład wchodzą
przepięknie wykonane ozdoby: napierśnik, dwa naramienniki, bransoleta i tzw.
zawieszka okularowata. Typologicznie ich formy nawiązują do stylistyki ozdób
odkrywanych od południowej Skandynawii po Pomorze Gdańskie, a jego zde-
ponowanie przypisywane jest lokalnych społecznością tzw. kultury łużyckiej.
Odkrycia skarbu dokonał w 2017 r. Pan Mariusz Sikora (Stowarzyszenia „Galea”
z Susza).
- Skarb rzymskich denarów z Półwsi, gm. Zalewo. To przykład skarbu mone-
tarnego z tzw. okresu wpływów rzymskich. W jego skład wchodzą srebrne
rzymskie denary w licznie 112 sztuk, datowane na I-II w. Ukrycie skarbu na-
stąpiło prawdopodobnie w początkach III w. i ma związek z lokalnymi spo-
łecznościami kultury wielbarskiej (gocko-gepidzkiej). Najstarszą monetę
w skarbie wyznacza denar Wespazjana (69-79), najmłodszą denar Septymiu-
sza Sewera (193-211). Skarb z Półwsi jest największym monetarnym skarbem
pradziejowym odkrytym po II wojnie światowej na terenie Pojezierza Iław-
skiego. Odkrycia stanowiska dokonał w 2016 r. Pan Przemysław Kulpa (Sto-
warzyszenia „Galea” z Susza).
- Denar cesarza Trajana z ok. Kamieńca, gm. Susz. Srebrne rzymskie denary
powiązane z tzw. okres wpływów rzymskich odkrywamy jako elementy skar-
bów i znacznie częściej jako znaleziska pojedyncze (luźne). Wybicie monety
należy datować na lata 116-117. Napływ rzymskiego pieniądza na teren Poje-
zierza Iławskiego ma związek z polityką Cesarstwa Rzymskiego w stosunku
do plemion tzw. Barbaricum, czyli terenów położonych poza granicami Imperium.
Wykaz zabytków
