Na owe związki składały się zarówno powiązania handlowe (por. szlak bursz-
tynowy) jak i polityczne (wojny, trybuty i subsydia).
- Sesterc rzymski Antoninusa Piusa z ok. Gardzienia, gm. Iława. To przykład
bardzo masywnej, rzymskiej monety brązowej o stosunkowo niskim nominale,
datowanej na okres wpływów rzymskich. W tym przypadku możliwe jest precy-
zyjne określenie momentu produkcji monety na lata 153-154. Pomimo niższej
wartości obiegowej w stosunku do srebrnych denarów odkrycia rzymskich
monet brązowych należą do rzadkich zjawisk. Być może bardzo szybko ulegały
one przetopieniu i stanowiły surowiec do produkcji ozdób.
- Srebrna zapinka (fibula) typu A. 167 z ok. Januszewa, gm. Susz. To przykład
biżuterii wykorzystywanej do spinania sukni lub płaszcza, odpowiednik dzi-
siejszej broszy. Datowana jest na tzw. okres wpływów rzymskich. Typologia
zabytku pozwala nam zawęzić chronologię do III w. Zapinka z Januszewa ma
wyjątkowo ozdobną formę osiągniętą dzięki technice granulacji.
- Okucia pochew mieczy z Witoszewa, gm. Zalewo. To elitarne ozdoby milita-
riów datowane na wczesne średniowiecze, a dokładnie na X-XI w. Są to zabyt-
ki wykonane w skandynawskim, „wężowym” stylu Jellinge, nazwanym tak od
duńskiej miejscowości, w której do dziś znajduje się przepięknie dekorowany
kamień runiczny. Co istotne, okazuje się, że połowa spośród znanych aktualnie
archeologom europejskich egzemplarzy podobnych okuć pochew mieczy po-
chodzi z Pojezierza Iławskiego. Odkryte łącznie, uznawane są za parę „bliźnia-
czą” ponieważ wykonano je w tej samej formie odlewniczej i przy zastosowaniu
tego samego surowca.
- Grot włóczni z ok. Jerzwałdu, gm. Zalewo. Chronologię broni wstępnie okre-
ślono jako przynależną do wczesnego średniowiecza co należy rozumieć jako
czasy osadnictwa plemion pruskich. Grot został odkryty w strefie, w której od-
notowano liczne przykłady militariów towarzyszących tzw. wałom podłużnym.
Wały podłużne były to umocnienia liniowe wyznaczające w czasach pruskich
granice terytoriów osadniczych, a w czasach zakonu krzyżackiego granice ad-
ministracyjne komturstw i przynależnych do nich jednostek niższego rzędu
(komornictw, prokuratorstw, wójtostw).
- Okucie pochwy miecza z ok. Gardzienia, gm. Iława. To przykład kolejnego,
datowanego na wczesne średniowiecze elementu ozdobnego militariów.
MUZEUM W IŁAWIE. Potrzeba i konieczność
