Brulion Iławski

Nowe odkrycia średniowiecznych toporów z Pojezierza Iławskiego 11

o ustalonej lokalizacji, aktualnie jednak bez rozpoznanego kontekstu stratygraficznego.

Późnośredniowieczna chronologia topora nie budzi jednak wątpliwości i może zostać

ogólnie ustalona na XIV–XVI w. Jego odkrycie (podobnie jak towarzyszącego mu grotu bełtu

do kuszy) jest związane z szeroką aktywnością osadniczą w okresie zakonnym. Czy miała ona

związek z zagospodarowywaniem terenów puszczy porastającej zachodni brzeg Jezioraka,

a może z działaniami militarnymi obejmującymi region w XV wieku? Bez szerszego

rozpoznania kontekstu należy zrezygnować ze spekulacji wiążących się z próbami odpowiedzi

na tak sformułowane pytania.

Dyskusyjna pozostaje również funkcja odkrytych egzemplarzy. Niezależnie

od pierwotnego przeznaczenia, czy to w postaci narzędzia, czy to broni, w pełni dopuszczalna

jest bi-funkcjonalność toporów mogąca wynikać z okoliczności i indywidualnych preferencji

użytkownika. Za bojowe tradycyjnie uznawane są zabytki dekorowane, o wyższej jakości

wykonania. Z kolei za ciesielskie egzemplarze toporów o asymetrycznym ostrzu^20 , której

to cechy w naszych przypadkach nie stwierdzono. Źródła ikonograficzne prezentują w tej

materii zróżnicowany obraz (Ryc. 4). Niezależnie od powyższych ustaleń faktem pozostaje

znaczący przyrost zabytków archeologicznych rejestrowany w ostatnich latach w strefie

Pojezierza Iławskiego. Z jednej strony jest on rezultatem badań wykopaliskowych, z drugiej

wynika z aktywności grup poszukiwaczy prowadzących swoją działalność we współpracy

z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków.

Tabela 1. Wykaz nieujętych w opracowaniu toporów odkrytych na terenie Pojezierza Iławskiego

i zdeponowanych w Muzeum w Ostródzie (lata 2016–2019)

Okoliczności odkrycia Lokalizacja Nawiązania typologiczne Uwagi

Odkrycia w 2016 r. dokonał

Krzysztof Kępiński (Klub

Odkrywcy TMZS), eksplo-

racja w oparciu o decyzję

nr 114/16 WKZ w Olsztynie,

Del. w Elblągu

Kompleks leśny

pomiędzy Kamień-

cem a Piaskami,

gm. Susz. Forma

terenowa o cechach

obronnych (wał),

otoczona zarośnię-

tymi rozlewiskami

Typ IX wg

M. Głoska,

uszkodzona

osada

Wraz z toporem został

odkryty jelec (wstępnie

określony jako pochodzący

od korda typu morawskie-

go?) oraz trzy inne nieokre-

ślona zabytki żelazne

Odkrycia w 2016 r. dokonał

Kornel Chojnowski (Klub

Odkrywcy TMZS), eksplo-

racja w oparciu o decyzję

nr 114/16 WKZ w Olsztynie,

Del. w Elblągu

Bronowa, ok. Jez.

Burgale, gm. Susz

Typ IX wg

M. Głoska,

brak osady

Brak

(^20) Autor ma na myśli asymetryczność obserwowaną w rzucie górnym.