Średniowieczny dwór prokuratora / komornika w Iławie 53
przylegające bezpośrednio do niego zabu-
dowania kryte dwuspadowym dachem. Po-
równując późniejsze źródło kartograficzne,
jakim jest tzw. Plan Stanniusa z 1753 roku
zauważamy, że zabudowania te zajmowały
parcelę, która po pożarze z 1706 roku. była
niezabudowana, ale nosiła charakterystyczną
nazwę Schloss-Platz, czyli „Plac zamkowy”
(zob. ryc. 3).
Wokół istnienia w Iławie zamku, względ-
nie dworu zakonnego, przez lata toczono
liczne dyskusje. Kwestia samej lokalizacji za-
łożenia w obliczu posiadania planu Stanniusa
nie wzbudzała większych kontrowersji. Ina-
czej natomiast patrzono na kwestię możliwe-
go do w miarę adekwatnego z rzeczywistością
opisania kształtu, formy i przeznaczenia owej
budowli – czy był to jedynie dwór urzędniczy
(komorniczy lub prokuratorski) czy też „za-
mek” sensu stricto.
Na znajdującą się na planie Iławy z 1753
roku niezabudowaną działkę, która została
opisana jako Schloss-Platz zwrócił jako pierw-
szy uwagę Karl Josef Kaufmann w swojej mo-
nografii Iławy z 1905 roku^12. Badacz, dając upust swojej erudycji źródłowej (był wszakże archi-
wistą w Gdańsku), poprzez analizę dostępnych mu dokumentów uznał, że ów „plac zamkowy”
należy uznać za faktyczną pozostałość po jakiejś reprezentacyjnej budowli krzyżackiej, która
jednakże powinna być interpretowana jako założenie dworskie^13. Określenie Schloss – „za-
mek” w konsekwencji byłoby zatem niczym innym, jak swojego rodzaju synonimem właściwego
określenia Hof – „dwór”, które pojawia się w kontekście Iławy w źródłach średniowiecznych.
Zarówno Kaufmann, jak i piszący w rok później po nim Bernhard Schmid, w oparciu o tzw. plan
Stanniusa owego „dworu” względnie „domu zakonnego” poszukiwali w obrębie murów miej-
skich. Zresztą sam Schmid – malborski znawca architektury gotyckiej i konserwator zabytków
na prowincję Prusy Zachodnie, wyraźnie wskazywał, że podobne założenia pełniące funkcje
(^12) „Plan der Stadt Deutsch Eylau 1753 angefertig von Stannius”, [w:] Karl Josef Kaufmann, Geschichte der Stadt Deutsch
Eylau, Danzig 1905, dodatek 1. W naszej publikacji wykorzystany został natomiast plan Stanniusa z 1753 r. znajdujący się
obecnie w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem. Plan ten nieznacznie różni się od ana-
lizowanego przez Kaufmanna. Na odwrocie planu znajduje się indeks właścicieli parceli miejskich zgodnie z przedstawioną
na planie numeracją. Ponadto znajdujemy tu szereg informacji na temat poszczególnych nieruchomości użyteczności pu-
blicznej. Wydaje się raczej pewne, że nie było go w wersji, którą znał Kaufmann, gdyż nie uwzględnia on w spisie mieszczan
znajdującym się w jego monografii Iławy osób występujących w indeksie. 13
K.J. Kaufmann, op. cit., s. 6–9.
Ryc. 3