Między wizją a zaniechaniem. Chodnikowe refleksje nad miejskością Iławy. 77
chowano w sąsiedztwie kościoła,
w obrębie murów – mieszczanie
nawet po śmierci byli członkami
społeczności miejskiej, obywatela-
mi miasta. W okresie nowożytnym,
gdy po doświadczeniach epidemii
zaczęto wprowadzać przepisy sani-
tarne, cmentarz ulokowano na po-
łudniowo-wschodnim krańcu
przestrzeni miejskiej, tuż przy
wspomnianej wyżej ziemnej for-
tyfikacji Oberwall. Ów cmen-
tarz to teren dzisiejszego parku
na skrzyżowaniu ulic Niepodle-
głości i Królowej Jadwigi. Gdy zaś w wieku XIX stał się zbyt mały, miej-
sce pochówków ustanowiono za rzeką Iławką, gdzie do dziś pełni swoją funkcję.
W ten oto sposób, w jakimś sensie symbolicznie, wytyczono nowy wschodni limes rozwoju
przestrzennego Iławy współczesnej.
Z cywilizacyjnego punktu widzenia znacznie ważniejsza dla kształtowania urbanistycz-
nego miasta była budowa linii kolejowej z Berlina do Wystruci (niem. Insterburg) w latach
Ryc. 3. Plan Iławy z 1799 roku; widoczne rolne posiadłości
mieszczan otoczone od południa lasami miejskimi (źródło:
Archiwum Państwowe w Olsztynie).Ryc. 4. Fragment planu Iławy z 1799 roku (por. ryc. 3); czytelny proces formowania miasta nowożytnego wzdłuż
szlaku tranzytowego do Ostródy i Olsztyna (dzisiejsze ulice Niepodległości i Kościuszki); nad północno-wschod-
nim krańcem dzisiejszego Małego Jezioraka widoczny cmentarz (obecny park miejski).