يلدبّ
لاإ تبثي لا ،ىلاعت لله
ّقحّيعرش مك
ُل ح ريفكتلا3Akıl iyi ile kötüyü, tevhidin güzelliğini şirkinçirkinliğini idrak edecek şekilde yaratılmıştır. Akıl eşyanın tek
sahibi olmasının birçok sahibi olmasından daha faydalı ve
daha iyi olduğunu bilir ve idrak eder.
Şayet Allah Teâlâ’dan başka ilahlar olmuş olsaydıyeryüzü ve gökyüzü fesada uğrar, anlaşmazlıklar çıkar, her bir
ilah kendi istediğinin yapılmasını arzu eder ve isterdi. Şayet
bir ilahdan daha ziyade ilahlar olmuş olsaydı anlaşmazlıkların
ardı kesilmezdi, bu durumda içinden çıkılmaz sonuçların
ortaya çıkmasına sebep olurdu.
Nitekim bir ilahın olmaması, iki ilahın anlaşmazlıklarıve kavgaları sonucunda yer yeryüzü ve gökyüzü birbirine
girer, kâinatta büyük bir kargaşa çıkardı. Zira iki kaynaktan
çıkan emirler asla birliği sağlayamaz, asla uygun ve
mükemmel işler ortaya koyamaz.
İşte akıl bütün bunları idrak eder. Allah subhanehu veTeâla’da buna dikkat çekerek şöyle buyurur.
نَ
َٰ
َ
حبْ
ُ
س
َ
ف ۚ ا
َ
ت
َ
د
َ
س
َ
ف
َ
ل
ُ
َّ
للَّٱ
َّ
لا
ِ
إ
ٌ
ة
َ
ه
ِ
لا
َ
ء
ٓ
ا
َ
م
ِ
هي
ِ
ف نَ ا
َ
ك
ْ
و
َ
ل
نَ و
ُ
ف
ِ
ص
َ
ي ا
َّ
م
َ
ع
ِ
ش
ْ
ر
َ
ع
ْ
لٱ
ِ
ب
َ
ر
ِ
َّ
للَّٱ
“Eğer yerde ve gökte Allah’tan başka ilâhlarolsaydı, kesinlikle ikisinin de düzeni bozulurdu. Demek ki,