“Gnostisizm” kelimesi, eski Yunancada “sezgi veya tefekkür yoluyla edinilen bilgi”
anlamındaki “gnosis” sözcüğünden türetilmiştir.
Mistik ve mitolojik, Sistemsiz ve metotsuz bir düşünmedir. Hayal kurmak ve
tahayyülle yapılır. Atmasyon, tutmasyon ve spekülasyon, sonunda halüsinasyon
üretir.
Gnostisizm; mistik bir felsefedir. Antik Mısır, Antik Yunan, İbranî gelenekleri,
Zerdüştlük ve bazı Doğu geleneklerini ve dinlerini ve Hıristiyanlığı sentezleyen bir
düşünme akımıdır.
Sezgi yoluyla alınan bilgiyle kurtuluş öğretisi” olarak da tanımlanır. Bu bilgiler
ışığında Gnostisizm “batinî (içsel) bilgi”, gnosis “bilme, bilgi ve tanıma”, gnostik
ise “kendi bilgisini bilen” anlamındadır.
Bu kelimelerin Türk-İslam geleneğindeki karşılığı; “marifet, irfan ve hikmet”tir.
Gnostisizm, İrfan ve hikmet; gnostik “hakikatin saklı bilgisine ermek, sırları çözüp
aydınlanmış olmak iddiasıdır.
İNSANIN YAPISI
İnsan; biri biyolojik, diğeri lojik olmak üzere iki boyuttan oluşur. İnsanı insan
yapan bu ikinci lojik boyuttur. Neticede insan; biyolojik yapıdan üretilen insani
üründür. İnsan; animalitas ve humanitas yapılardan oluşur.
İnsanlık, hayvani doğayı insani doğaya dönüştürme çabasıdır.
İNSANIN DÜŞÜNME GELİŞİMİ
İnsanın düşünme gelişi denince; insani düşünmesi kastedilir. Bir insanın beşeri
düşünme gelişimi, insanlığın Antropolojik beşeri düşünme gelişimi ile hemen
hemen aynıdır. Bunu Piaget Teorisi ortaya koymaktadır.
Antropolojik Makine
İnsan, insan bedeninin biyolojik yapısı değil, beşeri yapısıdır. Biyolojik yapı
insanın hayvani yapısıdır. İnsani yapısı insan yapısıdır. Dolayısıyla insan, insanın
ürettiği bir antropolojik makinedir. Bu nedenle biz, insanın biyolojik evrimi ile
değil, düşünsel evrimi ile meşgul olacağız. Biyolojik evrimin oluşmasında bizim
hiçbir dahlimiz ve katkımız olmadığı gibi hiçbir görevimiz de yoktur. Fakat insanın
düşünsel evrimi, tamamen insanın üretmesi gereken bir görevidir. Bu görev,
tamamen insana düşmektedir. Biz yaparsak ona sahip olacağız. Yapmazsak ona
sahi olamayacağız. O nedenle ona sahip olanlar, o düşünme işlemini yapanlardır.
Ona sahip olmayanlar, o düşünme işlemini yapmayanlardır.
İnsanın Düşünsel Evrimi
Bir çocuğun zaman içindeki beşeri zihinsel gelişimi, insanlığın Antropolojik beşeri
zihinsel gelişimi ile hemen hemen aynıdır.
İnsan bedeninin biyolojik embriyolojisinin evrimine paralel olarak insanın beşeri
düşünsel zihni de sosyal evrim geçirerek gelişmiştir. (Sosyal Antropolojinin
kurucusu J. George Fraser, “İnsan, Tanrı, Ölüm”, 39.)
Piaget Teorisi