Türkçe, Arapça Ezan ve Uzatmak
Türkiye, müziği ve aşırı uzatmayı dinin yasaklamasına rağmen onları dinde
kullanır. Ama ezanın Arapça dil dışında mesela kendi dili Türkçe ile okunmasını
aşırı dinsizlik görür. Bu, her şeyden önce bir paradokstur. Ama ezanın Türkçe
okunmasına karşı olunmasının şöyle psikolojik nedenleri vardır. Ezan Türkçe
okunsa, Arapça okunurken ki okuyuş biçimiyle ölçüsüz uzatılarak okunamaz.
Çünkü bu okuyuş biçiminin saçmalığı anlaşılır. Bu saçmalığın çağımız insanı
tarafından ne tahammül ne de kabul edilebilir olduğu görülür. O nedenle aslında
bu saçmalığı yapma özgürlüğüne Arapça dili kamuflaj olarak kullanılıyor. Dinseller
hep böyledir; kendilerini dine uydurmaz, dini, kendi çıkarlarına uydururlar. Ezanın
bu okunuş biçimini İslam dininin hiçbir ilim alanı helal görmez. Anlamadan ve
bağırarak okumak, onu doğanın dili ile okumaktır.
“A” Harfini Sevmek
Yaban hayatta hayvanlar “a”, “u” ve “e” gibi sesli harfleri uzatarak iletişim
kurarlar. İlk insan da, dili icat edene kadar daha çok “a” harfini uzatıp bağırarak
iletişim kurardı. İnsan da bebekliğinde “ingaaa”da olduğu gibi “a” harfi ile
bağırarak iletişim kurar. Ezanda bu durumların varlığı görülür. Ezan okurken “a”
harfi çok seviliyor. Çünkü “a” harfi, abartıcılık olan hiperbole çok müsaittir.
SOSYAL PSİKOLOJİ AÇISINDAN
Tarihsel Açıdan/Anakronizm
Antropolojik açıdan ezanın bugün Türkiye’de okunuş biçimi; insanlığın, çocukluk
dönemindeki iletişim biçimini yetişkinlik çağında kullanmasıdır. Ehliyet alma
yaşına gelmemiş çocuğun araba kullanmasıdır. Bu durumlar, anakronizmdir.
Mikrofon ve hoparlör, akılcı ve bilimsel düşünüşün teknolojik ürünleridir. Bu
ürünler, yine bu düşünüş biçiminin ürünü olan akılcı ve bilimsel bilgi, insan
hakları ve hümanizm gibi değerleri ile kullanılmak zorundadır. Bir önceki ürünler,
bir sonraki düşünüş biçiminin değerleri olmaksızın, onun teknolojik ürünleriyle
kullanılması, kullanımda anakronizm doğuracaktır. Çocuğun, araba sürmesi gibi,
mutlaka kaza, sakatlama, yaralama ve ölüm gibi problemler doğuracaktır.
İslami Anakronizm
Ezanın mikrofonla okunması İslami açıdan da anakronizmdir; çünkü orijinalinde
doğal sesle ezan okumak vardır, yapay ses aletleriyle okumak yoktur. Çünkü Hz.
Peygamber, kendi döneminde, doğal sesi artıran ve büyüten boru ile ezan
okunmasını yasaklamıştır.
Ekrana ve Topluma İnanmak
Ezanı aşırı uzatarak okuyan hocaların bazılarını analiz ettim. Camilerine gittim.
Tek başına kıldıkları sünnetleri izledim. Çoğunun ruku ve secdede tadili erkana
uymadıklarını gördüm. Tam diklenmeden eğildiklerini gördüm. Ruku ve
secdelerde, eğilip kalkmalarda geçirdikleri sürelere bakınca onlarda okumaları
gereken zikirleri kısa kısa ve harflerden çalarak kıldıklarını gördüm. Tahiyatta
oturduklarında Allah ve Resul gibi uzatma harfleri olan kelimeleri Tecvite göre
gerekli uzatmaları yapmadan, harfleri fıkıhta belirtilen “zelletul kari (okuma
hataları)” kurallarına uymadan yuvarlayarak okudukları belli oluyordu. Hatta
harfleri yutarak okuyorlardı. Ezanın uzatılarak okunmasını isteyen cemaat te
rukunlerinden çalarak namazı kılıyordu. Rukunlerdeki okumada çalarak namaz
kılan kişi neden ezanda kelimeleri alabildiğine uzatır? İbadeti Tanrı için değil