Edinburg Günleri.....................................................................................
Kropotkin Edinburg’a yerleşince daha önce yayımlanmış olan kitaplarının tanıtımını içeren bir not yazdı
ve Nature dergisine gönderdi. Bunun üzerine derginin redaktör yardımcısı Scott Keltie tarafından olduk-
ça beğenildi ve işe alındı. Kropotkin, siyasi bir suçlu olduğu için bu dergide yazdığı süre boyunca Levaşov
takma ismini kullandı. Fakat ne tuhaftır ki Levaşov’dan, Kropotkin’in Sibirya gezilerinden sonra kaleme
aldığı “Buzul Dönemi ve Asya’nın Orografisi” kitaplarıyla ilgili bir değerlendirme yazması istendi. Kitaplar
zaten kendisine aitti, tüm bunlar hakkında nasıl bir değerlendirme yazabilirdi ki; Sonunda Kropotkin ken-
dini takma isimle tanıttığını itiraf etti ve bu yalanın onu işinden edeceğini düşünerek gelecek olan tepkileri
bekledi. Fakat işinden kovulmak bir yana, Keltie bu durumdan son derece memnun oldu ve onu anlayışla
karşıladı.
“Kitaplarımı çantama koyup evin yolunu tuttum, işin içinden nasıl çıkacağımı düşünüp duruyordum. ‘Ne
yazabilirim ben bunlar için?’ diyordum kendi kendime. ‘Övsem olmaz; yermek, yazarın düşüncelerini be-
nimsediğim anlamına geleceği için elimden gelmez.’ Sonunda ertesi gün kitapları geri götürüp Keltie’ye, her
ne kadar kendimi Levaşov olarak tanıttıysam da aslında bu kitapların yazarı olduğumu, o nedenle de kendi
kitaplarım için bir değerlendirme yazısı yazamayacağımı söyledim.”
İngiltere yaşamı ve dergide çalışmak Kropotkin’i bir türlü tatmin etmedi. Onun amacı işçilerle daha yakın
ilişkiler kurup sosyalizm ile ilgili söyleşiler yapmaktı. 1877 yılında İsviçre’ye geçti ve Jura Federasyonu’na
katıldı. İsmini Jura’dan alan hareket, anarşizmin Avrupa kıtasından dünyaya yayılmasına öncülük etti.
Sosyalistler ve anarşistlerin uğrak yeri olan bu bölgede Bakunin, Carlo Cafiero, Guillaume, Schiwitzguebel,
Spichiger, Elisee Reclus gibi ünlü anarşistler yoğun faaliyette bulunmuş isimlerdi. Kropotkin, federasyonda-
ki yoğun çalışmalarını diğer işlerini biraz aksatması nedeniyle şöyle anlatır:
“Jura Federasyonu’na girdiğimde, propaganda ve ajitasyon çalışmaları tüm zamanımı alıyordu; ama ben
öte yandan, anarşizmin bilimsel ve felsefi esaslarının belirlenmesiyle ilgili muazzam bir çalışmanın yürütül-
mesi gerektiğini görebiliyordum. Bu işe epey sonraları, ancak 1879’da Le Rovelte’nin yayına başlamasıyla el
atabildim. İlk yıllarda gündelik propaganda çalışmalarına gitti tüm zamanım.”
piramidal bir biçimde yapılandırılması için çok daha az
proje üretirlerdi.”
Sibirya’dan ayrılışıyla birlikte siyasi faaliyetleri giderek
artmıştır. I. Paris Komünü sebebiyle işçiler ayaklanır ve
sosyalist harekete Kropotkin de destek verir. İşçi eylemleri
Avrupa’da yükselmeye devam ederken Kropotkin de bir-
çok gazetede konuyla ilgili devrim eksenli yazılar kaleme
alır. 1872’de Petersburg’dan İsviçre Zürih’e geçer ve Enter-
nasyonal’e üyeliğini yaptırır. Sibirya’daki deneyimleriyle
birlikte artık düşüncelerinde anarşizm bakidir ve kesin
karar vererek kendini artık bir anarşist olarak tanımlama-
ya başlar. Aynı yıl içerisinde ülkesine geri dönen Kropo-
tkin devrimci faaliyetleri sebebiyle hapse atılır ve Petro-
pavlovsk Kalesi’nde küçük bir hücreye kapatılır. Kendi ve
soylu çevresinin ısrarları sayesinde II. Alexander’den izin
alınır ve Kropotkin burada bilimsel çalışmalarına devam
etme olağanı kazanır. Burada Sibirya’daki beş yıllık çalış-
malarını yazar ve tamamladığı ilk cildi Polyakov Coğrafya
Derneği’nde yayımlatır. Önce Finlandiya ve İsveç, sonra
da İngiltere’ye gider.