Yeni Vizyon Fanzin 7. Sayı

II. Alexander’in ölümü nedeniyle İsviçre’den sınır dışı edilerek 1881 yılında Fransa Thonon’a geçti ve bu-
rada kısa bir süre kaldıktan sonra Londra’ya doğru devam etti. İngiltere’de 1 yıl faaliyetlerini sürdürdükten
sonra tekrar Fransa’ya döndü, Enternasyonal’e üye olduğu için 1883 yılının Ocak ayında tutuklandı. Ha-
pishane yaşamında ona Encyclopedia Britannica ve Nineteenth Century dergilerine makale gönderebilme
hakkı tanındı. Hapishanelerin insan yaşamına karşı olumsuz etkilerinden rahatsız olan Kropotkin, Rus ve
Fransız Hapishanelerinde adlı kitabıyla tanık olduğu bu insanlık dışı şartlara değinir.
1890’lı yıllarda Kropotkin’in ünü tüm Avrupa’ya yayılmıştı ve zirveye İngiltere’de çıkmıştı. 1897 yılında İs-
yan kitabını tekrar çalışması için Fransa’ya davet edilir fakat bir şekilde gitmesi engellenir. Aynı yıl Britanya
Bilimsel İlerleme Cemiyeti’nin davetiyle Kanada’ya gider. Burada çalışmaları üzerine dersler verip ABD’ye
geçiş yapar ancak ABD ziyaretinden hiç de memnun kalmaz; tüm çabalarına rağmen ilginin düşük olması
onu hayal kırıklığına uğratır.
Kropotkin I.Dünya Savaşında Almanya karşıtı tavır aldı, Almanların Fransa’yı işgal edeceğini öngördü ve
bu konuda çeşitli uyarılarda bulundu. Savaşa katılan tüm devletlerin Almanlara karşı birlik olması gerekti-
ğini savundu ve bu konuda mitingler yaptı. Almanları istilacı olarak nitelendirmesinde haksız çıkmayacak-
tı; II. Dünya Savaşında Almanların Avrupa’da büyük yıkımlara yol açtı.
1917 yılında, Devrim’in gerçekleşmesine yakın bir zamanda yıllardır gidemediği memleketine döndü.
Rusya’da her şey yolunda görünüyordu, yayılan ünü sayesinde büyük bir kalabalık karşılamıştı onu. Aynı yıl
Bolşevikler davayı kazandı ve Kropotkin bunun üzerine devrimi başarısız olarak değerlendirdi. Bolşevikle-
rin aşırılıklarını hiç çekinmeden ve korkmadan eleştirdi.
Bu büyük coğrafyacı, doğa bilimci, düşün insanı ve anarşist ruh 8 Şubat 1921’de yaşamını yitirdi.