MITSUBISHI’den TOYOTA’ya
Ancak Özdemir Sabancı’nın halen MMC (MITSIBUSHI Motors Co.) firması ile Ada-
na’da yürüyen bir işbirliği vardı. Bu işbirliği her ne kadar ticari araçları kapsıyor da
olsa; Özdemir bey, bu işbirliğinin binek otomotiv sektörüne de büyümesi ihtimalini
asla göz ardı etmiyordu. Hatta bu konuda umutları da vardı.
Sabancı’nın 1984’ten itibaren MITSUBISHI binek araçları ithal ederek Adana mer-
kezli “TEMSA Otomotiv” şirketi aracılığı ile Türkiye’de satmaya başladığı binek
araçlar gerek fiyat, gerek kalite, gerekse donanım açısından çok beğenilen MIT-
SUBISHI LANCER ve COLT modeller idi ve yoğun rağbet görmüştü. Bu ilgiden ce-
saret alan Özdemir Sabancı, 1988 yılında MITSUBISHI firması ile işbirliği yaparak
Türkiye’de binek otomobil üretmeyi teklif eder. Ancak MITSUBISHI, Özdemir Sa-
bancı’nın tüm ısrarlarına rağmen Türkiye’de otomobil yatırımı yapmayı düşünmedi-
ğini bildirerek kapıyı kapatır. Bu kararda; TEMSA Otobüs projesinde lisans verdiği
Sabancı Gurubu ile ilişkilerde yaşadığı sorunların da etkisi vardır. MITSUBISHI,
Sabancı grubunun zaman zaman yaptığı sert çıkışlardan ürkmüş, bu yapıda bir
ortaklığa girmek istememiştir.
MITSUBISHI’nin bu kararı üzerine Özdemir Bey, binek otomobil yatırımı için TO-
YOTA ile görüşmeler yapma planının olduğunu MITSUBISHI’ye söyler. MITSUBIS-
HI’den bir üst düzey yetkili Özdemir beye şöyle der; “Biz sizi yakından tanıma firsatı
bulduk. Sizin üslubunuzu çok iyi biliyoruz. Biz TOYOTA’yı da tanıyoruz. Sizi ve
TOYOTA’yı sermaye ortaklığı gibi bir yapıda yan yana düşünemiyoruz bile.”
TOYOTA’nın sert tutumuna bir örnek olarak Güney Afrika fabrikasında yaşanan
bir olay anlatıldı. Güney Afrika fabrikası, TOYOTA’nın Dünya üzerinde ortaklıkla
yürüttüğü tek örnek idi. Başka hiç bir fabrikasında ortağı yoktur. Tamamı %
TOYOTA’ya aittir.
Güney Afrika fabrikası, TOYOTA yönetimine bilgi vermeden ve onay almadan üret-
tiği bazı yedek parçaları ABD’ye ihraç eder. Bu durum TOYOTA yönetimini çok
kızdırır. Güney Afrika TOYOTA’ya çok ciddi yaptırımlar gündeme gelir. Oradaki or-
tağın affedilmesi için önemli bir şart öne sürerler. Güney Afrika’daki şirketin Başkanı
(aynı zamanda büyük ortağı) ile oğullarının Japonya’ya giderek, özür dilemeleri
istenir. Japonya TOYOTA’ya giden Başkan ve oğulları orada suçlu muamelesi ile
karşılanırlar. TOYOTA üst yönetiminin huzuruna çıkartılırlar ve TOYOTA yetkilileri
tarafından önceden hazırlanarak ellerine verilen özür metnini başları önde okurlar.
İşte böyle bir yapıya ve prensiplere sahip TOYOTA ile yine gururlu ve prensip sahibi
SABANCI arasında olası bir ortaklığı düşünmek bile hayaldi MITSUBISHI yöneti-
cileri açısından.
Elbette TOYOTASA projesinde, TOYOTA ile SABANCI arasında bir çok çekişme-
ler, tartışmalar yaşandı. Ancak tüm bu çekişmeler başta Özdemir Bey olmak üzere
Mehmet Kahya ve Tamer Ünlü’nün ustaca manevraları ile hiç bir zaman kopma
noktasına gelmedi. Hep ortak bir yol bulundu.