Bursa Sanayi ve Ticaret Odası’nın Arazi Teklifi
Fizibilite döneminde Bursa’ya sık sık iş seyahati yapıyor ve oradaki tedarikçi fir-
malarla sürekli görüşmeler yapıyordum. Proje, başlangıçta gizli olarak yürütüldü-
ğünden biz sürekli olarak TEMSA ve Otobüs projesini öne sürüyorduk. Ne zaman
ki TOYOTASA’nın kuruluşu resmileşti, artık rahatlıkla TOYOTA adını kullanmaya
başladık.
TOYOTASA projesi kapsamında Bursa’da kaynak makinaları üretimi yapan MİS-
TAŞ firmasını ziyarete gitmiştim. Firma sahibi Türker Çilingir’e TOYOTA’nın yatırım
için arsa aradığını söylediğimde büyük bir heyecan duydu. Türker bey o dönemde
Bursa Sanayi Odası yönetim kurulu üyesi idi. TOYOTA projesinin Bursa’da olması
için gerekli girişimleri yapacağını söyledi. Gerçekten de Bursa Sanayi Odasında ko-
nuyu gündeme getirir ve o dönemde yeni kurulmakta olan Nilüfer OSB’de (NOSAB)
TOYOTASA’ya makul bir bedel ile arsa vermeyi yönetime kabul ettirir. Bursa Sanayi
Odası, Özdemir beye bir mektup yazarak bu tekliflerini resmi olarak ta iletirler. An-
cak bu teklif Sabancı tarafında pek rağbet görmez. Muhtemeldir ki önerilen arazi,
hem Özdemir beyin seçim kriterine uymadığı, hem de Renault fabrikasının arka
taraflarındaki bölgeye düştüğü için kabul görmemiştir.
Gemlik’te Arazi bakılması
Dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Gemlikteki bir askeri tesisi ziyaret eder. Bu
askeri tesisin, Süvari Birlikleri için at yetiştirilen bir hara olduğunu duyduğunda buna
karşı çıkar ve “Bu devirde süvari mi kaldı? İhtiyaç yoktur, bu araziyi satın ve orduya
gelir kaynağı yaratın” der. Bu haberi duyan Özdemir Beyin talimatı üzerine Mehmet
Kahya Bey ile birlikte Gemlik’teki bu araziye bakmaya gittik. Tam deniz kenarında
yetişkin kocaman ağaçların bulunduğu yemyeşil bir askeri bölge ile karşılaştık. Be-
nim ilk cümlem; “Buraya fabrika değil, turistik tesis kurmak lazım” oldu. Sonrasında
bu askeri arazi satılmadığı için bu seçenek kendiliğinden gündem dışı kaldı.
Yıllar sonra Aralık 2019’da, dönemin Cumhurbaşkanı R.T. Erdoğan, TOGG’un (Tür-
kiye Otomotiv Girişim Gurubu) yerli otomobil prototip tanıtım toplantısında; Gem-
lik’teki bu askeri alanın 4 milyon m² olduğunu, bunun 1 milyon m²’sine yerli otomobil
fabrikası kurulacağını açıkladı.
Tuzla Jip Fabrikasının Gezilmesi
O dönemde yine askeri bir tesis olan Tuzla Jip fabrikasının da satılması gündeme
gelir. Özdemir Sabancı bu fabrikanın da gezilmesini ve değerlendirilmesi talimatı
verir. Yine bir heyet olarak bu fabrikaya ziyaret yaptık. Tuzla bölgesinde tam deniz
kenarında önünde küçük bir iskelesi olan muhteşem bir arazi ile karşılaştık. Fab-
rikada artık üretimi sonlandırma çalışmaları yapıldığı için tam bir hayalet fabrika
görünümü vardı. Kurulduğu yıllarda Türkiye’de otomotiv yan sanayii gelişmemiş
olduğu için bir çok parçayı ve sistemi kendi bünyesinde üreten hatlar ve makinalar
gördük. Jant üretim hattı bile kurmuşlar zamanında.
Bu arazi daha sonra Uzan Gurubu (Rumeli Holding) tarafından satın alındı. Satın
alınma amacı ise tamamen arsasının kıymetli olması idi.