NİSAN 1994 EKONOMİ KRİZİ
1994 yılı Nisan ayında Türkiye’de ciddi bir ekonomik kriz yaşandı. Bu kriz sırasında
Türk Lirasının yabancı paralar karşısında ani erimesi sonucu büyük bir devalüas-
yon yaşadık. Türk Lirası, ABD doları karşısında bir anda 2 kat değer kaybetti. Bu
kriz, her alanda olduğu gibi otomotiv sektörüne de en ağır biçimde yansıdı. Her
sektörde satışlar dibe vurdu. Tabi otomotiv sektörü de bu krizden en çok etkilenen
sektörlerin başında geldi.
İşte böylesine ağır bir krizin yaşandığı 1994 yılında TOYOTASA olarak seri üreti-
me geçiyorduk. Ancak tüm çalışanlar olarak ülkemize ve TOYOTA markasına olan
güven en üst seviyede idi,. Asla moral bozukluğuna izin vernedik. Arkamızda çok
güçlü 3 şirket (SABANCI, TOYOTA ve MITSUI) vardı. İlaveten Corolla markası ve
TOYOTASA kalitesi en büyük güvencelerimiz idi.
İşte bu şartlar altında seri üretime başlamak için hiç hız kesmeden şevkle çalışı-
yorduk.
TOYOTA’NIN BAŞARISININ SIRRINI ANLAMAK
TOYOTASA Fabrikasının resmi açılış töreninin hemen devamında, gelen misafirle-
re fabrikanın gruplar halinde gezdirilmesi planlandı ve yapıldı. Misafirler arasında
Koç Grubundan Vehbi Koç ve bazı değerli isimler de vardı. Bunlardan birisi de bi-
zim (Kenan Ersözlü ve Mustafa Dinek) Ford Otosan’da çalıştığımız yıllarda Genel
Müdürlüğünü yapan Sn. Ali İhsan İlkbahar idi. Ali İhsan bey; 1960’lı yıllrda İTÜ’den
Makina Mühendisi olarak mezun olup, Ford Otosan’da ilk işe başlayan mühendistir.
Adım adım yükselerek Ford Otosan’ın Genel Müdürlüğü görevine kadar gelmiştir.
Türk Otomotiv Sektöründe duayen isimlerden birisi olarak bilinir.
Toyota Üretim Sistemini ve başarısını merak eden Ali İhsan Bey, büyük bir merak
ile TOYOTASA fabrika turuna katılır. Tur sonrasında şu ifadeleri kullandığını aktardı
arkadaşlarımız. “TOYOTA’nın dünya çapındaki başarısı inkar edilemez bir gerçek.
Ancak ben bu tur sırasında olağanüstü bir şeyler göremedim. Sanırım başarılarını
getiren şeyleri gizlemişler, göremedik. Teknoloji olsun üretim robotları olsun bizde
de var. Ben bir başka grupla tura tekrar katılıp fabrikayı yeniden gezeceğim, fark
yaratan şeyleri görmek istiyorum”
Çok değer verdiğimiz Ali İhsan beyin bu yorumuna çok şaşırmıştık. Çünkü TO-
YOTA’nın başarısının altında yatan konular; teknoloji yatırımından daha da önemli
olan “insana yatırım”, “üretimde kayıpların önlenmesi”, “yalın üretim ve yalın yö-
netim” prensipleridir. Tüm bu prensipler TOYOTA ÜRETİM SİSTEMİ’nin temelle-
ridir. Elbette ki bu prensipler kısa bir fabrika gezisi sırasında fiziken görülebilecek
konular değildir. Türk Otomotiv sektörü bu prensipleri yıllar sonra anlayabildi ve
uygulamaya çalıştı.
“Human being is the asset of the company”
“Çalışanlar; şirketin ana sabit kıymetidir”