GİRİŞ
Kur’an Kıssaları; Mucize mi, Masal mı?
Malum, Kur’an’da geçmiş çağlardan bahseden “kıssalar” var.
Bunlar Kur’an’ın neredeyse 3/2’sini oluşturuyor. Mesela Enbiya, Kasas,
Yusuf vb. sureler tümüyle, diğerleri de kısmen bunlardan oluşuyor.
Peki, bu kıssalarda ne anlatılıyor?
Şuana kadar bu konuda iki yol izlendi.
Birincisi Bunların her biri birer mucizedir. Bir defalığına ve o peygambere
mahsus olmak üzere olmuş bitmiştir. İkincisi de Tabiatın işleyişine bir anlık
bir ilahî müdahale ve işleyişi tersine çevirmedir.
Bunların her biri birer masaldır.
Yani Arap halk hikâyeleridir.
Kur’an bunları mesaj vermek için kullanmış, gerçekte öyle olup
olmadıklarıyla ilgilenmemiştir.
Kanaatimce, her iki halde de Kur’an’ın evrensel söylemi, belirli bir zamana
ve mekâna gömülmüş oluyor. Yani akıp geldiği tarihten, hayattan ve
tabiattan koparılmış oluyor. Çünkü artık bugün öyle mucizeler olmamakta
ve de başka milletler birbirine o masalları anlatmamaktadır.
Böyle söylediğimizde iki kesim birden tepki gösteriyor ve diyor ki:
1- Mucizeleri aklileştiriyorsun. Oysa her şey akla uygun olmak zorunda
değil. Elimizde inanacak bir şey kalmadı. Hâlbuki din olağanüstülük,
kutsallık, sır ve gizemdir, binaenaleyh din elden gidiyor!
2- Masalları gerçek sanıyorsun. Bunlar yaşanmış olaylar değil; Arap halk
hikâyeleri... Bunları gerçekten yaşanmış tarihi olaylar sanıp nasıl olduğunu
açıklamaya çalışmak beyhude bir uğraştır. Aslolan bu kıssalardan
çıkarılacak hisselerdir. Din kıssa değil; hissedir. Binaenaleyh kıssayı bırak
hisseye bak!
Bende diyorum ki:
Kur’an kıssaları mucize veya masal değildir.
Ne mucize ne de masal Kur’an kavramı değil. Kur’an, tarihi bu iki kavram
üzerinden ele almıyor. Bunlar adı üzerinde birer “kıssa”dır...
Peki, nedir kıssa?
Mucizeden ve masaldan farkı ne?
Kıssa: Geçmişteki bir olayı “dengi” ile anlatmak demek. Çünkü kıssa
“denk olan şey” anlamındadır; kısas, takas, makas gibi...
Mucize: Geçmişteki bir olayı olağanüstülük katarak, menkibeleştirerek,
kahramanlık destanına dönüştürerek, denkliğini bozarak anlatmak demek.
Kayadan deve çıkarma mucizesi, asayı yılana çevirme mucizesi, balığın
karnına girme mucizesi, ateşte yanmama mucizesi gibi...