Knack - 27.08.2019

8 21 AUGUSTUS 2019 — WWW.KNACK.BE

‘Wij zijn er niet

om mensen

gelukkig te maken,

we proberen ze te

genezen’

De psychiater die waarschuwt

voor de commercialisering van de

geestelijke gezondheidszorg

DAMIAAN DENYS:

Mensen zijn als bomen: ze hebben tegen-

wind nodig om te groeien. Het lijden

hoort bij het leven, is de boodschap van

Nederlands bekendste psychiater, de

Vlaming Damiaan Denys.

Door MICHEL VANDERSMISSEN, foto’s LINELLE DEUNK

Damiaan Denys is hoogleraar aan de Universiteit van Amster-

dam en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psy-

chiatrie. In zijn prachtig gerenoveerde boerderij in Gelderland

legt hij de laatste hand aan zijn nieuwe boek: Het tekort van het

teveel – De paradox van de geestelijke gezondheidszorg.

‘Ik ben gefascineerd door de vaststelling dat het Westen de

afgelopen jaren steeds meer investeert in de geestelijke gezond-

heidszorg en dat het tegelijkertijd almaar slechter gaat met onze

mentale gezondheid. Hoe komt het dat geen enkel westers land

in staat is die zorg goed te organiseren? Hier klopt iets niet.’

Wat scheelt er?

DAMIAAN DENYS: We verwachten te veel van psychologen en

psychiaters én van het leven zelf. Iedereen wil altijd en overal

gelukkig zijn, zich goed voelen en zijn leven volledig op orde en

onder controle hebben. Angst, eenzaamheid of verdriet hoort

daar niet meer bij. Maar dat kan natuurlijk niet. Lijden hoort bij

het leven. Dat moeten we opnieuw accepteren, we moeten niet

meteen naar een hulpverlener lopen als het wat minder gaat.

Sterker, het lijden kan een enorme drijfveer zijn. Vraag aan

kunstenaars hoe ze ergens toe gekomen zijn en velen zullen ver-

wijzen naar dat lijden. Vincent van Gogh had nooit zoveel mees-

terwerken geschilderd als hij niet zoveel had geleden.

In de VS creëerde men enkele jaren geleden een kunstmatige

biosfeer om te onderzoeken hoelang mensen geïsoleerd van de

buitenwereld kunnen overleven. De bewoners moesten zelf-

voorzienend zijn, bomen en planten kweken. Lang ging alles

voorspoedig. De bomen groeiden bijvoorbeeld ongelooflijk

goed. Maar na ongeveer anderhalf jaar stierven ze plots alle-

maal. Achteraf ontdekten wetenschappers dat de bomen afstier-

ven omdat er geen wind was in die biosfeer. De kracht van een

boom komt blijkbaar van de wind die hem omver wil duwen.

En ook de mens heeft tegenwind nodig?

DENYS: Dat is de essentie van het mens zijn.

Daar zullen velen het niet mee eens zijn: zij zullen vinden

dat u hun lijden minimaliseert.

DENYS: Die kritiek krijg ik inderdaad weleens, dat ik bijvoor-

beeld klachten van mensen met een burn-out niet ernstig zou

nemen. Laatst kwam er een student naar mijn praktijk om psy-

chotherapie te krijgen. Ik werk in een academisch ziekenhuis.

Dat is bedoeld voor zeer ernstig psychisch zieken. Hij bleek te

worstelen met zijn eindwerk. ‘Het lukt me niet. Ik heb

een burn-out.’ Ik heb hem naar huis gestuurd. Aan zo