9

De experiëntialisten

Tegen de jaren vijftig van de vorige eeuw, toen je op heel veel auto’s de Jet

Age en de Space Race weerspiegeld zag in chromen vleugels^1 , was de werk-
hard-koop-nu-wegwerp-consumptiemaatschappij vol op dreef. Tegen het eind

van dat decennium probeerde een man genaamd Dirk Jan de Pree^2 , beter bekend
als DJ, een probleem op te lossen. Hij wilde zien of hij voor kantoren kon doen
wat Henry Ford een generatie eerder voor fabrieken had gedaan. Hij wilde
kantoren ontwerpen waarin mensen efficiënter konden werken. Dat was in elk
geval wat hij beweerde. Want eigenlijk hoopte hij ook te ontdekken of hij meer
producten van zijn bedrijf kon verkopen: kantoormeubelmaker Herman Miller.

Na vele jaren van research en een valse start was zijn oplossing een flexibele
kubus met drie zijden, die ‘Action Office II’ werd genoemd – jij en ik kennen dit
beter als cubicle. Het doel van die nieuwe cubicle was om kantoormedewerkers
gelukkiger en productiever te maken. In deze nieuwe cubicles werden ze
beschermd tegen geluiden en beelden die hen misschien konden afleiden. Ze
zouden een eigen, persoonlijke ruimte hebben die ze zelf persoonlijker konden
maken. Ze zouden een territorium hebben dat ze ‘eigen’ konden noemen.
Althans: dat was één benadering. Een andere werd uitgesproken door Herman
Millers chef design, George Nelson, die zich verre had gehouden van het project:
hij stelde dat kantoorcubicles de ideale manier vormden om zo veel mogelijk
‘bedrijfszombies’ in een kantoor te proppen.

Jaren later ging in zo’n typische cubicle in Silicon Valley, Californië, de
telefoon. Een jongeman in pak-met-stropdas en blonde strepen in zijn haar pakte
de hoorn op. Hij kwam juist terug van een vergadering en hij moest zo naar de
volgende. Het was een werkdag zoals elke andere.

Cliff Hodges, toen 24 jaar oud, was beginnend manager in een
technologiebedrijf, een filiaal van chipfabrikant AMD. Dit was zijn eerste echte
baan na vijf jaar studie aan het MIT, het Massachusetts Institute of Technology
in Boston. Het was zijn eerste stap op weg naar het soort succes dat leek te
ontspruiten aan de rijke grond van Silicon Valley, alsof het de bonenstaken