China is in sneltreinvaart geïndustrialiseerd en de productie is gestegen, maar
ondanks alle voordelen heeft het land ook al te maken met problemen die heel
erg lijken op die waarmee de VS in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw
werden geconfronteerd: het onafscheidelijke tweetal overproductie en
onderconsumptie. In 2012 waren er bijvoorbeeld problemen met overproductie
in sectoren variërend van steenkoolwinning, katoenproductie en scheepsbouw tot
kleding, zonnepanelen en de bouw^4.
En dit probleem van overproductie wordt verergerd door het feit dat mensen
in China tegenwoordig opvallend gelijke trekken vertonen als de mensen in
Amerika aan het begin van de twintigste eeuw. Hongersnood en armoede hebben
generatie na generatie Chinezen geleerd zorgvuldig om te gaan met hun
bezittingen, en zuinig te zijn met hun geld. Terwijl onze kranten de opkomst van
de Chinese consument luid aankondigen en verhalen brengen over eenvoudiger
vereisten voor visa en over Chinese toeristen die als een plaag Australische
konijnen luxewinkels leegkopen, consumeert de grote meerderheid van de
Chinezen niet – nog niet – op de schaal en op een manier die het nieuwe
massaproductiesysteem van het land vereist.
Net als in Amerika pakweg een eeuw geleden hebben commentatoren hun
zorgen al geuit, en hebben ze een reeks oplossingen geopperd die ook
vergelijkbaar zijn.^5 Net zoals de captains of consciousness van toen zich
bezorgd afvroegen ‘of de consumenten wel snel genoeg consumeren’, zo heeft
bedrijfsjournalist Bill Saporito in een recent artikel in Time een vrijwel identieke
vraag gesteld: ‘Een Grote Sprong Voorwaarts: Kunnen de Chinese werknemers,
die bekend staan om hun zuinigheid, uitgroeien tot ’s werelds grootste
verkwisters?’ Een andere bedrijfsjournalist, Dhara Ranasinghe, maakte van een
vraag een stelling tijdens een verslag voor nieuwszender CNBC: ‘Chinese
consumenten geven nog altijd onvoldoende uit.’ Voor stabiliteit en groei – van
China zelf en de rest van de wereld – willen de Wereldbank en het Internationaal
Monetair Fonds dat de Chinezen net zo worden als de bijen uit de fabel van
Mandeville en als hun tegenhangers in het Westen: veel uitgevende
consumenten.^6
De Chinese captains of consciousness doen nu precies hetzelfde als de
regeringsleiders en zakenlieden in de VS die hun overproductie oplosten door er
bewust voor te zorgen dat hun ooit zo zuinige burgers verspillende, opzichtige
consumenten werden. De advertentiemarkt – de industrie die eerder
consumenten zal produceren dan producten – explodeert. In 1976 waren er nog